Climántica, proyecto de educación ambiental

Entre os días 4 e 8 de setembro desenvolveuse en Aveiro o Campus internacional CLMNTK18 que se resume neste vídeo publicado en Climántica TV:

Os primeiros 6 minutos do vídeo están dedicados aos saúdos institucionais por parte das autoridades que deron o seu apoio ao campus: o ex-director de Enerxía de EEUU na Administración de Obama e presidente de The Climate Reality Project, Ken Berlin, o director do Centro Nacional do Genotipado de España e presidente da Academia Internacional de Medicina Legal, Angel Carracedo, o coordinador para Europa de The Climate Reality Project, Zsolt Bauer, o Consejero de Educación para México, América Central e Costa Rica, Enrique Cortés e o Director do Grupo de investigación en Pedagoxía Social e Educación Ambiental da Universidade de Santiago de Compostela (SEPA – interea) e coordinador da área de Ciencias da Educación da Axencia Estatal de Investigación, José Antonio Caride.

Entre o minuto 6 e o minuto 7 recóllese o resumo da benvida a Aveiro e a inauguración por parte de Francisco Sóñora, director de Climántica, e de Pedro Pombo, director e Fábrica Centro de Ciencia Viva. A inauguración deu pasa á conferencia inaugural que impartiu o catedrático de Ecoloxía da Universidade de Vigo, Emilio Fernández


 O profesor Emilio Fernández dirixiu a súa charla a todos aos 110 participantes. No vídeo recóllese desde o minuto 6 e medio ata o minuto 8. Nesa conferencia titulada “ Cámbio climático, análise desde a ciencia e as respostas da sociedade” expuxéronse as cuestións craves para conseguir abordar no campus a comunicación das súas respostas. Para iso á longo da exposición, o Dr. Fernández explicou as relacións entre as diferentes problemáticas para chegar á conclusión razoada da dificultade das solucións necesarias.


O catedrático Emilio Fernández continuo a súa actividade formativa pola tarde, esta vez destinado só aos profesores, mentres os estudantes iniciaron o seu traballo nos proxectos audiovisuais e no musical. Na súa intervención vespertina expuxo o seu punto de vista sobre as cuestións que urxe ensinar, e contou como correlatora coa profesora Raquel Troitiño, coordinadora da liña de Ciencia Escolar de Climántica, quen concretou como introducir no currículo as propostas do profesor Fernández. Este seminario quedou resumido entre os minutos 8 e 9:50.


Complétase a actividade vespertina cun momento do ensaio do coro no tempo paralelo a esta actividade do seminario docente que abarca entre o minuto 9:50 e 10:10. Xa nas actividades nocturnas visualízase entre o minuto 10:10 e o minuto 10:40 a Cea da Nacionalidades. A partir dese momento péchase o primeiro día co Festival das Nacionalidades que se recolle neste vídeo ata o minuto 16. Intervindo por esta orde as seguintes delegacións: Portugal, Cantabria, Madrid, Cataluña, Alcalá de Henares, México e Galicia. Pechouse o festival coa himno galego de Climántica: “ Vou, vai ti, vai ela para defender a Terra” e polo himno canario creado pola entón alumna e agora monitora de música, Wen: “Non me soltes da man”


A partir do minuto 16 iníciase o segundo día de traballo con imaxes da primeira actividade do seminario docente, na que participaron tamén os alumnos responsables de redactar o guión dos catro proxectos audiovisuais.

O simposio que abriu o seminario docente no segundo día do campus, mércores 5 de setembro, titulouse “Respostas Urbanas ao Cambio Climático modelos desde o contexto de Aveiro” desenvolvérono catro novos formados por Al Gore no cume internacional de Leadership de Berlín entre o 26 e o 28 de xuño de 2018.


O representante xuvenil de Climántica nese cume e coordinador das redes sociais nese cume, actuou de coordinador do simposio. Os outros tres participantes formaron parte da delegación de Portugal nese cume que liderou o coordinador de TCRP em Portugal Carlos Fulgencio. Aitor Alonso, no seu papel de coordinador situou o principal reto do seminario que era achegar un coñecemento relevante da contorna de Aveiro para introducilo nos guións dos proxectos audiovisuais.


O marco teórico achegouno a enxeñeira de ambiente e doutora en Biotecnoloxía, Cristiana Ribeiro. O seu marco teórico fundamentou as solucións baseadas na natureza para a resilencia das cidades e a adaptación ao cambio climático.


A aplicación deste marco teórico a Aveiro desenvolveuno Cristina Calheiros abordando o plan e ordenamento do territorio na zona de Aveiro no pasado, no presente e no enfoque futuro que demanda a adaptación ao cambio climático.


Por último, para fundamentar máis a historia socioeconómica das actividades vinculadas e a gran lagoa litoral coñecida como ría de Aveiro, Claudio Monteiro expuxo a importancia da retirada e uso das algas coñecidas como molizo mediante os barcos moliceiros e a explotación das salinas.

O resumo do simposio abarca no vídeo desde o seu inicio no minuto 16 ata a súa finalización no minuto 19:50. Nese momento iníciase a visualización do seminario de “Fotografía no medio natural de praias, lagoa e sistemas dunares de Aveiro”.


Este seminario de foto foi impartido polo profesor Javier Santiago e o coordinador de audiovisuais, imaxe e son en Climántica, Pedro García Losada. Abordaron, cos profesores e cos alumnos encargados de foto e vídeo nos proxectos audiovisuais, as bases teóricas, tomando como referencia as opcións dun dispositivo móbil, as súas limitacións, oportunidades e bases técnicas para o mellor uso no ámbito didáctico escolar.

A parte práctica para a fotografía da paisaxe costeira desenvolvérona na visita a Praia dá Barra, na contorna ao parque natural de San Jacinto


Tamén se desenvolveron prácticas de fotografías matinais de aves, para o que se realizaron avistamentos previos con prismáticos e desde observatorios. Nesta temática destacaron as fotografías de flamencos comendo na lagoa e en voo.


As actividades da tarde iniciáronse, no seminario docente, coa presentación do director do colexio Cervantes de Lugo, Gonzalo Castro, que acudiu acompañado do profesor do seu centro Alberto Otero, cos 4 alumnos seleccionados do seu centro. A súa presentación titulouna “Educación Ambiental no Colexio Cervantes: rumbo a Climántica 2019”


No minuto 20 o vídeo pasa a recoller as actividades de Praia dá Barra. Estas imaxes que se poden visualizar amenizadas coa banda sonora do novo himno de Climántica estreado no musical, mostran aos alumnos que foron á praia o día 5 que foron os do grupo e teatro e os grupos de vídeo 1 e 5. Ao día seguinte foron os da banda de música e os grupos de vídeo 2 e 3.


Os alumnos da banda de música e os grupos de vídeo 2 e 3 o día 5 pola tare permaneceron en Aveiro. Nese tempo visitaron as salinas e navegaron nos moliceiros. O resto do tempo aproveitaron para avanzar nos seus proxectos, motivo polo que finaliza a parte das actividades da tarde do vídeo co ensaio da banda que chega ao minuto 20:50 do vídeo. Ao día seguinte realizaron estas actividades os alumnos do grupo de teatro e os grupos de vídeo 1 e 4.

Durante eses dous días, e tamén durante o primeiro día, realizáronse paseos pola cidade, que deron oportunidades aos alumnos de coñecer ben o centro urbano e a historia da cidade.


A partir do minuto 20:50 e ata o minuto 24 recóllese a última actividade do día que foi a conferencia con demostración práctica de “Luz, hologramas e 3D” impartida polo director de Fábrica e profesor do departamento de Física da Universidade de Aveiro, Pedro Pombo.


Dunha forma moi intuitiva, e utilizando múltiples recursos, o profesor Pedro Pombo abordou todos os aspectos complexos do uso da luz co seu potencial para a proxección láser, percepción 3D e desenvolvemento de hologramas. Eses coñecementos foron obxectos dun taller específico para os alumnos encargados de xerar a escenografía de proxección do musical.


Desde o minuto 24 ata o minuto 24:45 visualízase o inicio das actividades do seminario docente do día 6 que empezou coa intervención dun seminario titulado “Potencial de Fábrica a transferencia da divulgación científica ás didácticas aplicadas ás escolas”. Neste seminario o profesor Pombo abordou a orixe e o avance do proxecto Fábrica como confluencia da organización gobernamental de divulgación científica Ciencia Viva coa Universidade de Aveiro. Puxo en valor a dimensión de investigación que lle dá a Universidade.


Para abordar a amplitude de todas as actividades que fan cos centros educativos, procedeu a unha visita de Fábrica, podendo observar tamén as imaxes dos alumnos traballando nalgúns dos proxectos con cuxas imaxes finaliza o taller e visita no minuto 24:45.


Na ánalise dos proxectos audiovisuais tivose oportunidade de abordar todo o proceso de traballo dende a elaboración do guión ata a mesmo proceso de montaxe, situando os diferentes roles


Para entender ben o traballo no proxecto musical analizouse ben o traballo do grupo dos actores a nivel de ensaios e de coordinación de todas as intervencións, con especial incidencia na coordinación coa banda e coa danza

No taller de danza implicáronse 9 alumnas que estaban a maioría nos grupos audiovisuais. Ese taller traballou en coordinación especialmente co grupo de teatro, pero tamén coa banda musical.


Tamén se visualizou a forma de traballar nos ensaios musicais, as modificacións de cancións e a creación doutras novas, os ensaios dos diferentes instrumentos que saben tocar os alumnos seleccionados para o campus que se apuntaron a este reto, os acordes que foi necesario introducir para adaptar os temas aos niveis dos alumnos.


A cuarta dimensión do musical desenvolveuse mediante o taller de artes plásticas, luz e hologramas para xerar escenarios de proxección. Os alumnos traballaron a dous niveis, á de xerar as cores e formas para proxectar, e ao da propia proxección, que e complementou co desenvolvemente de hologramas co equipo técnico de Fábrica.

O taller de fotografía desenvolveuse de xeito transversal e estivo presente nos outros talleres e proxectos para recoller imaxes importantes para a comunicación do campus, e algún casos como no taller de escenarios de proxeccción, para facerse co material visual de proxección.

Un dos espacios máis impactantes de Fábrica para o alumnado é do taller de robótica. Alí os alumnos xeraron contextos imaxinarios e futuristas con potencial para incluir nas curtametraxes.

Para generar los escenarios imaginativos que la creatividad de los alumnos demandaba, se desarrollaron sistemas de programación en el que los alumnos fueron formados.

Un taller que espertou moito interese do profesorado foi o de ciencia. Nese taller os alumnos xeraron experimentos e simulacións de causas, consecuencias, evidencias e solucións do cambio climático. Fixéronse esas experias para dispoñer deses escenarios capaces de formar parte dos proxectos de curtametraxes.


A partir do minuto 24:45 e ata o minuto 25:30 recóllese a primeira actividade da tarde do seminario docente na que o profesor de Bioloxía do Colexio Madrid de Cidade de México, Manuel Ochoa impartiu a comunicación sobre Perspectivas Ambientais e Biolóxicas na cidade de México: unha experiencia desde a autonomía curricular e a súa relación con Climántica.
 

O resumo da primeira actividade do Seminario docente do venres 7 de maio recoller entre l minuto 25:30 e o minuto 26. Trátase da explicación do proceso de creación do libreto do musical que se está preparando por parte do director do grupo de teatro Carlos Maquieira e da actriz colaboradora na o ámbito de artes escénicas de Climántica, Irene Maquieira.

Entre o minuto 26 e o minuto 30 recóllense o resto das actividades da mañá do venres 7. Pódense visualizar imaxes dos ensaios do musical dos dous grupos de traballo implicados: o do grupo de traballo da banda e o do grupo de traballo de teatro. Tamén se recollen a atención á solicitude de entrevistas solicitadas polo Diario de Aveiro, que lle dedicaría a portada e a primeira páxina da edición do día 8 de setembro, a presentación do proxecto Climántica aos docentes e a presentación de diversos talleres que se desenvolveron na última hora da mañá.


Desde o minuto 30 ao 32 recóllese a última actividade do seminario docente da tarde que consistiu na visita e a análise do potencial didáctico do Parque Natural de San Jacinto, que foi conducido pola súa directora.


A partir do minuto 32 ao minuto 34 resúmense as presentacións das valoracións dos resultados por parte dos mozos coordinadores dos proxectos e dos talleres. Trátase de mozos con formación universitaria que constitúen o equipo xuvenil do proxecto e que asistiron a campus cando eran alumnos de escolas secundarias.


Desde o minuto 34 ao 34:50 recóllese o acto de entrega de diplomas coa visualización de todos as imaxes das delegacións participantes, excepto a de Alcalá de Henaras que tivo que marcharse antes do acto.


A partir do minuto 34:50 iniciouse a presentación dos proxectos. Os catro proxectos audiovisuais quedan resumidos entre o minutos 35:40 e o minuto 40:10. As curtametraxes creadas polos catro grupos de traballo de proxectos audiovisuais son :

La historia de Hasan (Climántica 2030):

Sinopse: As vivencias dos refuxiados climáticos impactan dunha forma drástica e brutal na vida de cada vez máis persoas. Nenos como Hassan ven a súa infancia tremendamente afectada ao converterse en heroes que sobreviven ao que nunca imaxinaron que puidese chegar a pasar. Viaxamos pola historia da súa infancia e grazas a esta experiencia entenderemos a forza que o cambio climático xa está a ter na vida de tantas persoas.

Un cambio climático que finalmente cambió mi vida:


Sinopse: O cambio climático, lonxe de ser un fenómeno con consecuencias exclusivamente ecolóxicas, ten importantes impactos sociais. Neste curto, preséntase a través da mirada dun neno una de tantas historias nas que o cambio climático impacta de cheo na vida dos seus protagonistas.

Memorias de un refugiado climático:

Sinopse: O cambio climático, lonxe de ser un fenómeno con consecuencias exclusivamente ecolóxicas, ten importantes impactos sociais. Neste curto, preséntase a través da mirada dun neno una de tantas historias nas que o cambio climático impacta de cheo na vida dos seus protagonistas.

Conectados:


Sinopse: Nun mundo hiperconectado polas novas tecnoloxías faise necesaria a conexión das persoas no seu día a día para buscar solucións ao cambio climático.

Ademais dos catro curtametraxes dos proxectos, no taller de Edición de vídeo para difundir nas redes sociais o campus elaborouse esta curtametraxe a modo informe semanal do campus:

Desde o minuto 40:10 ao minuto 44 resúmese a interpretación do musical que se desenvolveu de acordo ao libreto creado polo profesor Carlos Maquieira e a actriz Irene Maquieira.

A medida que os grupos foron rematando a presentación dos seus produtos producíronse emotivas despedidas.

Este vídeo recolle un breve resumo da presentación dos tres cortometraxes titulados: 1) MACC, 2) La otra realidad, 3) No hay planeta B. O tempo restante do vídeo, recolle na súa integridade o musical Traxedia. O musical, cuxo libreto se desenvolveu dentro das tarefas do IES Virxe do Mar en EduCO2cean-Erasmus+, estivo dirixido polos autores do texto, Irene Maquieira e Carlos Maquieira, contando coa coordinación de Telma Lago e coa participación no proceso de formación de Francisco Crujeiras e con Lucía Bascoy. As coreografías deseñounas e ensinounas Úrsula Martínez. Co título de Traxedia, abordou, desde o xénero clásico da traxedia grega, o problema da subida do nivel do mar e as súas implicacións sobre refuxiados climáticos, vistos desde diferentes continentes e territorios. Este vídeo recolle a primeira representación, que se celebrou o 6 de setembro no centro de divulgación científica, como clausura da fase de producción en Aveiro. Logo tivo lugar unha segunda representación no Coliseo Noela de Noia na noite do venres 8 de setembro, no acto de peche da fase de difusión do seminario docente de investigación acción sobre o campus xuvenil internacional.


Os tres curtametraxes producidos no campus xuvenil internacional

Quedan a disposición dos usuarios os tres curtametraxes producidos no campus. Cada un foi elaborado por un equipo de 13 membros, con todos os roles dunha produtora profesional, asignados segundo talentos, competencias e apetencias. En todos os equipos hai representación de todas as idades e de todos os dominios climáticos representados no campus.


1) A curtametraxe producida polo grupo 1, titulado “MAAC”, estivo coordinado Antonio García Vinuesa. MAAC son unha serie de anuncios publicitarios nos que se tentan transmitir algunhas causas, consecuencias e posibles solucións do cambio climático, coa finalidade de promover conciencia social sobre a inaccesibilidade da mitigación e adaptación ao cambio climático.


2) A curtametraxe producida polo grupo 2, titulado “A outra realidade”, estivo coordinado por Aitor Alonso. A sinopse desta curtametraxe resúmese en que un simple correo electrónico serve como eixo central desta historia na que a desigualdade social produto do cambio climático vese completamente reflectida. Pobreza, secas e fame ao carón da pantalla mentres que compras e malgaste de recursos ao outro. A conclusión é clara: cambiar esta realidade depende de ti.


3) A curtametraxe producida polo grupo 3, titulado “Non hai planeta B”, estivo coordinado por Julieta Dix. Na sinopse elaborada polo grupo expresan que bailan para crear unha ponte entre as situacións totalmente paradoxais que suceden co cambio climático e o futuro esperanzador que queremos, baseado no uso da tecnoloxía como solución.

Neste vídeo recóllese a modo documental o desenvolvemento do campus CLMNTK2017-EduCO2cean que se celebroú en dúas fases. Unha fase de produción no centro de divulgación científica Fábrica de Ciencia Viva e da Universidade de Aveiro e unha fase de difusión en Noia. A fase de produción vinculouse ao seminario docente de investigación acción de EduCO2cean - Erasmus+, no que 34 docentes investigaron sobre as novas formas de ensinar e aprender que demanda o cambio global antropogénico do océano. Esas investigacións centráronse no desenvolvemento por parte dos alumnos de 4 proxectos, todos eles deseñados para trasladar á sociedade o coñecemento e a sensibilización sobre a ciencia do actual do cambio global.

Tres deses proxectos consistiron na produción de curtametraxes, desenvolvidos cada un por un equipo de 13 alumnos, de idades e competencias polas que destacaron no congreso virtual internacional EduCO2cean diferentes. Eses equipos tamén se configuraron con representantes de 7 comunidades autónomas españolas distintas (Galicia, Castela e León, Madrid, Andalucia, Murcia, Comunidade Valenciana e Canarias), xunto con representantes de Portugal e de México, o que garantía representación climática diversa. O traballo de produción apoiouse con itinerarios e varios talleres temáticos para xerar o contido e as técnicas (ciencia, tecnoloxía, robótica, edición de vídeo e toma de imaxes).

O outro proxecto consistiu na produción dun musical titulado Traxedia, que relata o reto do cambio global do océano para as poboacións costeiras pola subida do nivel do mar, levando á reflexión de problemáticas como a dos refuxiados climáticos. Para este proxecto organizáronse 4 talleres: banda de música, teatro, danza e artes plásticas.

O proxecto Climántica acaba de pechar a fase de selección dos participantes no campus internacional que se celebrará nas localidades de Aveiro e de Noia. Esta iniciativa está enmarcado na alianza europea para a innovación educativa EduCO2cean, articulada sobre a base do proxecto Climántica. Entre os participantes europeos destacan dos dous países ibéricos, que garanten os diferentes dominios climáticos peninsulares. Os demais países participantes son os socios do proxecto europeo, xunto con México e Brasil.


O concurso, resolveuse coa ponderación das valoracións dun xurado (75%) e das votacións dos usuarios do portal do Congreso virtual internacional CLMNTK17-EduCO2cean, que na primera semana de valoraciones alcanzou as 28.000 visitas.

O xurado estivo formado por técnicos do Ceida de Euskadi, do Centro de Educación Ambiental da Comunidade Valenciana, da Axencia Insular de Enerxía de Tenerife, do programa A Ciencia na túa Escola da Academia Mexicana de Ciencias, ademais dunha Orientadora dun IES e unha xornalista de Educación.

Os estudantes seleccionados participarán nun campus xuvenil internacional que se celebrará do 2 ao 9 de setembro, con dúas fases, unha de produción e outra de difusión. A fase de produción terá lugar no centro de divulgación científica da Fábrica, dependente do organismo gobernamental Ciencia Viva, socio do proxecto, e da Universidade de Aveiro, e desenvolverase do 2 ao 6 de setembro. A fase de difusión desenvolverase en Noia, do 6 ao 9 de setembro.

A selección dos participantes fíxose pola calidade dos produtos multimedia presentados ao Congreso internacional virtual deste proxecto europeo. O xurado estivo formados por representantes dos centros oficiais de Educación Ambiental das comunidades de Valencia e de Euskadi e da Axencia Insular de Enerxía de Tenerife, pola responsable do programa da Ciencia na Escola da Academia Mexicana de Ciencias, por unha orientadora dun instituto e por unha periodista de Educacón.

O traballo gañador foi o titulado Vídeo Cambio Climático, da alumna de 15 anos do Colexio Madrid de México D.F. Natalia Ramos Sánchez Mejorada. Neste vídeo a súa autora lanza mensaxes con texto e voces en off sobre as alarmas dos impactos do cambio climático. A continuación, mediante ilustracións animadas, explica as causas do cambio climático. Finaliza facendo un llamiento á necesidade de mitigación e adaptación, utilizando unha vez o recurso dos textos e voces en off.


Este traballo vencedor compartiu tamén primeiro premio do xurado, empatado con outros dous do mesmo colexio. Un destes dous empatados como o tres máis valorados polo xurado, foi o de alumna mexicana de 12 anos de idade, Lorena Fernanda Delgada Correo, autora dun vídeo carta titulado. Nuestra carta de suicidio. Este vídeo que empeza e finaliza coa apertura e peche dun sobre que contén unha carta que a autora le, e que asinan os humanos. O texto da carta advirte dos riscos derivados dos impactos do cambio climático, e termina co compromiso dunha necesidade de solución. Durante a lectura, que se desenvolve como voz en off da autora, van aparecendo fotografías e tamén diversas secuencias nas que as mans da autora van realizando debuxos e modelados que ilustran o contido da lectura que se vai desenvolvendo. A autora non só creou o texto que le, senón que tamén son da súa autoría a dirección do vídeo, as fotografías usadas, a voz en off e as animacións acompañadas do moviento das mans.


O outro traballo que empatou entre o tres máis valorados polo xurado foi o titulado Sin botellas. Un vídeo cuxo autor é o alumno mexicano de 12 anos Bernardo Valverde López. Este alumno relata a estratexia que implantou no seu equipo de futbol para reducir o consumo de residuos, utilizando vasos para evitar o uso de botellos de auga.


Outra país de América Latina que destacou neste congreso virtual foi Brasil, en concreto o traballo Aerogerador vertical compacto e articulado do colexio Visconde de Portos Seguro (São Paulo). Os alumnos de 15 anos Xullo Sobriho Zorovich, Amanda Martínez Vieira e Theo Galo Dubini, presentaron as súas propostas para conseguir un aproveito urbano da enerxía eólica.


O traballo español máis valorado polo xurado foi o vídeo relato titulado Vulnerable, cuxa autora é Noemí Castelo Pérez-Castejón, que estuda primeiro de Bacharelato no IES José Martínez Ruíz “Azorín” de Yecla (Murcia). Esta alumna realiza un vídeo actuando ela de actora. Nese relato, redactado a modo de monólogo, expresa as agresións que causamos ao planeta e que son a orixe do cambio climático e demais impactos actuais.


Na valoración xeral, tendo en conta as valoracións dos usuarios, sitúase como mellor traballo valorado, situado en cuarto posto co título Querido 2117 asinado polas alumnas galegas de . Trátase dun vídeo no que con voz en off escríbese ao ano 2017 relatando as consecuencias do cambio do cambio que se padecerán nese ano.


De Galicia presentáronse diversos traballos dos que han permito seleccionar a alumnos do IES Virxe do Mar e do IES Campo de San Alberto de Noia, do IES Ribeira do Louro de Porriño, do IES Poeta Añón de Outes, do IES Praia Barraña de Boiro, do CPI dous Dis de Rois, do IES Rosalía de Castro de Santiago, do Colexio María Asumpta da Coruña e do IES de Arzúa. Os catro traballos de Galicia máis valorados polo xurado quedaron nos postos dez, once, doce e dezasete. No posto número dez, quedou o titulado Un mundo mellor, das alumnas de 4º de ESO do IES Poeta Añón de Outes, Iria Fernández Caamaño e Uxía Ramos Lestón.


Nos dous postos seguintes, o once e o doce, foron ocupados por dous traballos do IES Virxe do Mar de Noia. No posto once quedou o vídeo titulado As tartarugas mariñas e o cambio climático das alumnas de 4º da ESO Carolina Filgueira Rama e Tamara Laranga Barreiro.


No posto décimo segundo quedou o rap titulado Cambio linfático, escrito e interpretado por Adrián Franco, alumno do ciclo de Vído, DJ e Son, unha rap de protesta sobre o cambio climático que establece unha anología entre a enfermidade humana e as consecuencias do cambio climático sobre a o Planeta.


Outro traballo de Galicia que destacou pola valoración do xurado foi o titulado Píllara das Dunas, próxima ave extinta en Galicia?, un vídeo co que as alumnas, María Jacobs e Miranda Carou, de 4º da ESO do IES Praia Barraña, reflectiron a súa investigación sobre os impactos do cambio climático sobre esta especie.

Da comunidade de Madrid foron seleccionados alumnos do IES Avenida dos Toureiros de Madrid e do IES Isadra de Guzman de Alcalá de Henares, ao que pertence o traballo máis valorado nesta comunidade autónoma titulado El consumo a examen, unha páxina de xornal con noticias sobre o consumo, que funciona vinculada a unha presentación que permite profundar en información sobre malas e boas prácticas de consumo.


Da comunidade de Andalucía resultaron seleccionados alumnos do IES O Fontanal de Lebrija co vídeo Cinco problemas de los océanos, que aborda os impactos sobre o océano derivados da sobrepesca, o quecemento global, a contaminación por residuos, o petróleo e os plásticos.


Da comunidade de Murcia é o traballo español máis valorado polo xurado, o relato Vulnerable da alumna Noemí Castelo Pérez-Castejón, que estuda primeiro de Bacharelato no IES José Martínez Ruíz “Azorín” de Yecla. Desta comunidade tamén resultaron seleccionadas as alumnos Isabel Mª Comenga e Elena Froitos do IES Mariano Baquero Goyanes polas súas interpretacións na musical Tierra.


Da comunidade de Canarias, entre os presentados da illa de Tenerife, destacou o traballo titulado Los microplásticos, macroproblemas da alumna do Colexio Decroly da Lagoa das alumnas de terceiro da ESO Fátima Pérez Weiskorn e Ana Jiang Suárez Morais.


O traballo de Canarias máis valorado polo xurado foi o titulado Calentamiento global, nuestro Titanic das alumnas de primeiro de Bacharelato Laura Almeida Haronn e Irene Segura María de IES Isabel de España de Las Palmas de Gran Canaria.


Da Comunidade Valenciana seleccionáronse alumnos dun colexio e dun instituto de Alacante e dun instituto da provincia de Castelló. Desta comunidade é o único traballo de Primaria seleccionado, o titulado El Mar, cuxa autora é Ilayda Cakeir García do colexio CEIP Arbre Blanc (Alacante). Desta mesma cidade seleccionouse o traballo El Anuncio de Ana Miralles e Luís do IES Virgen do Remedio. O outro traballo seleccionado desta comunidade é o titulado No te rindas tu tampoco, da alumna de primeiro de Bacharelato Pilar Doutor Sánchez-Migallón do IES Serra d´Irta de Alcalà de Xivert, (Castelló).


Os outros dous países europeos con representantes foron Polonia e Portugal. De Polonia presentáronse varios traballos dos que o máis valorado polo xurado foi o debuxo La importancia del agua de Zuzanna Albińska del VI Liceum Ogólnokształcące im. Joachima Lelewela w Łodzi. Os alumnos de Portugal seleccionados foron dos alumnos de 15 anos Inês Ribeiro e António Lopes Escola Secundária de D. Duarte (Coimbra, Portugal) autores do traballo Respeitar os océanos.

No marco da alianza estratéxica para a innovación e boas prácticas educativas EduCO2cean-Erasmus+, deseñado no marco do proxecto Climántica, en consorcio coa Fábrica de Ciencia Viva e da Universidade de Aveiro e o grupo de investigación SEPA-Interea da Universidade de Santiago de Compostela, convócase o proceso para seleccionar aos alumnos participantes no Campus internacional CLMNTK17 e os seus docentes acompañantes que formarán parte do Seminario docente acreditado con 50 horas polo Ministerio de Educación Ciencia e Deporte (MECD).

Descargar folleto do campus CLMNTK17
 
Descargar folleto do Seminario docente


Este campus adaptará ao medio costeiro o modelo aplicado nos últimos anos en el Centro Nacional de Educación Ambiental (CENEAM). Por iso nesta edición terá a súa sede na Fábrica de Ciencia Viva e da Universidade de Aveiro. No campus desenvolveranse dous tipos de produtos  mediante traballo colaborativo en equipo:
 

1. Curtametraxes que integren as imaxes que expresen o coñecemento adquirido no campus, comparándoas e aumentándoas con realidade aumentada coas que traen os estudantes das súas estancias estivais en contornas costeiras, e que utilizando a robótica e a realidade virtual, presenten un futuro máis sustentable para as contornas costeiras no marco cambio climático.


2. Un musical de sensibilización sobre o cambio climático e o cambio global no océano, que integre o teatro, a música, a danza e as artes plásticas proxectadas mediante holografía como escenografía. Esta proposta ambiciona evolucionar, na liña EDUCO2cean, o musical do 2016.

Descargar póster do campus CLMNTK17


Os alumnos seleccionaranse pola calidade dos seus produtos de sensibilización sobre o cambio climático, o cambio global dos océanos e demais retos ambientais globais publicados na plataforma, de acordo coas bases publicadas na apartados Convocatoria e Criterios de selección para campus. A url que da acceso ao congreso virtual é:


Convocatoria:
http://congresovirtualeduco2cean.climantica.org/convocatoria/

Criterios de selección para campus:
http://congresovirtualeduco2cean.climantica.org/seleccion/

Instruccións en pdf e vídeo para subir os traballos á plataforma:
http://congresovirtualeduco2cean.climantica.org/como-participar/

Neste vídeo resúmense as actividades na fase de Canarias do intercambio triautonómico EduCO2cean. Recolle en orden cronolóxico as súas actividades. Empeza pola presentación das investigación escolares dos estudantes de Canarias e de Galicia na sede da UNED da Laguna o venres 31 de marzo. Estas exposicións acompáñanse de conferencias coloquios con expertos nos ámbitos de investigación escolar, como a de “El reto energético de Canarias” impartida por Natalia Rodriguez Valls. A continación resúmese as imaxes do itinerarios pola Laguna, polo Teide e por Anaga, desde Cruz do Carmen ata Punta Hidalgo. Queda resumidas tamén as actividades de remo, mergullo e avistamento de cetáceos nos Xigantes e finaliza o vídeo coa visita ao ITER.

No acto do Día Mundial do ADN que clausura en Noia, o 21 de abril de 2017,  a fase galega do intercambio triautonómico EduCO2cean correspondente a Climántica Intercambios 2017, as dúas comunidades autónomas convidadas presentarán os seguintes proxectos:

Canarias: O medio ambiente en Canarias e o espazo protexido do Parque Rural de Anaga diante do cambio climático.

Castela e León: Cambio climático na Serra de Guadarrama.

De Galicia presentaranse as tres das cinco investigación escolares que están en formato vídeo e que son:

• “Mostraxe do berberecho de Testal como inicio dunha serie de seguimento do cambio climático” do IES Virxe do Mar de Noia

•  “A píllara das dunas e o cambio climático” do IES Praia Barraña de Boiro

• “Mostraxe no bosque de ribeira e no río Rois como inicio de serie de seguimento do cambio climático” do CPI Dos Dices de Rois

Neste vídeo recóllese a conferencia impartida por Natalia Rodríguez Valls na presentación de investigacións escolares na fase de Canarias do intercambio triautonómico EduCO2cean. Nesta conferencia expúxose a posibilidade de reverter a situación actual enerxética de Canarias, na que máis do 90% da enerxía procede de combustibles fósiles para pasar a unha situación na que máis do 90% proceda de renovables. A análise da viabilidade deste cambio de paradigma enerxético expúxoo mediante unha matriz DAFO.

Do 17 ao 24 de abril de 2017 desenvolverase a fase de Galicia do programa do intercambio triautonómico EduCO2cean-Erasmus+. Con este intercambio faise unha análise comparativa dos ecosistemas atlántico dos dominios climáticos oceánico de Galicia e subtropical de Canarias co dominio continental mediterráneo da Meseta.

Nesta fase galega colaboran co IES Virxe do Mar, socio escolar de EduCO2cean – Erasmus+ o IES Poeta Añón que se encarga das actividades sobre a ocupación integral do territorio urbano e museos científicos de A Coruña, o IES Praia Barraña de Boiro, que se encarga das actividades do Parque Nacional Illas Atlánticas, o CPI dos Dices de Rois que se ocupará das actividades en Muros e nos ecosistemas da costa Norte da ría de Noia e Muros. O IES Virxe do Mar, ademais da coordinación da participación das 5 comunidades educativas galegas, do Colexio Decroly de La Laguna (Tenerife) e do IES Mariano Quintanilla de Segovia, encargarase da celebración do Día Mundial do ADN.


Neste evento, que se celebrará no Coliseo Noela o venres 21 de abril do 2017, os alumo dos 7 centros educativos terán ocasión de recibir formación sobre a adaptación das especies oceánicas á temperatura e das migracións debidas ao cambio climático por parte do Dr. Emilio Fernández, catedrático de Ecoloxía da Universidade de Vigo e director do Campus do Mar, e de reflexionar sobre a investigación do Grupo de Medicina Xenómica, co seu director o Dr. Ángel Carracedo, catedrático de Medicina Legal da Universidade de Santiago de Compostela. Neste acto tamén se presentarán os proxectos escolares de investigación sobre os efectos do cambio climático dos contornos naturais dos cinco institutos galegos, do Parque Rural de Anaga e Teide e de Serra de Guadarrama.

A fase de Galicia do intercambio 2017 rematará con actividades sobre o urbanismo e ocupación histórica do territorio da Cidade de Santiago, conducidas polos alumnos do ciclo profesional de Turismo do quinto centro galego participante, o IES Rosalía de Castro de Santiago.

O proxecto Climántica presentaron o venres 31 de abril as cinco investigacións escolares galegas do intercambio triautonómico deste ano, na localidade canaria de La Laguna. Presentáronse a investigación científico escolar sobre o berberecho, o impacto do cambio climático sobre a píllara das dunas en Praia Barraña, do IES Praia Barraña de Boiro, os impactos sobre os salmónidos do Tambre, do IES Poeta Añón, o papel do bosque de ribeira na adaptación ao cambio climático e demais factores ambientais que afectan ao equilibrio ecolóxico do río Rois e os efectos do clima sobre o granito do urbanismo de Santiago, do IES Rosalía de Castro.

La Laguna, 31 de marzo de 2017. Os alumnos representantes dos cinco institutos galegos que se desprazaron á Illa de Tenerife a presentar as súas investigacións escolares sobre os efectos do cambio climático no entorno, presentaron hoxe as súas investigacións escolares no auditorio da Universidad Nacional a Distancia (UNED) de la La Laguna.

As intervencións dos institutos galegos fixéronse por orde alfabático do concello. Interveu en primeiro lugar o IES Praia Barraña de Boiro, explicando as súas investigacións sobre os efectos do cambio climático sobre a píllara das dunas na praia que está ao lado do instituto. Remataron a súa intervención con novas propostas para as medidas necesarias a maiores das que xa propuxo a Xunta de Galicia.


O segundo centro en intervir foi o IES Virxe do Mar de Noia. Na súa quenda de intervención os catro alumnos presentaron a investigación que desenvolveron os sesenta alumnos que se desprazaron o luns 27 de marzo a Testal. Explicaron o problema que querían investigar, que era saber si o cambio climático afecta ao recrutamento e distribución dos berberechos de Testal, para o que decidiron iniciar unha investigación con mostraxes anuais. Despois de explicar a hipótese, a aplicación do método de mostraxe utilizado, o carga de datos de cada grupo, expresaron as súas conclusións, apoiándose na gráfica. Nestas destacaron que non había recrutas en ningún dos transectos, o que xustificaron en base a que as larvas aínda estaban na auga, e aínda non se fixaran á area, o que é coherente coa bioloxía da especie. Para explicar a maior presenza de adultos no intermareal inferior ca no intermareal medio, aportaron dúas posibles alternativas, a migración dos adultos cara a parte inferior do intermareal, ou que sexa resultado da actividade marisqueira, o que quedaron en clarificar no mostraxe de setembro antes de iniciar a campaña marisqueira.


A continuación presentaron o seu proxecto os alumnos de Outes, que abordaron os efectos do cambio climático nos salmónidos do río Tambre. Para poder abordar o tema, os alumnos situaron a bioloxía migratoria e reprodutiva desta especie, e en base a ela, fundamentaron a diminución de recrutamento dos salmóns no río Tambre.


Seguindo a orde alfabética dos concellos, interveu en cuarto lugar o CPI dos Dices de Rois. Esta investigación centrase en facer un seguimento anual de flora e fauna nun tramo do río Rois, escollido pola proximidade do centro. Escolleron un tramo do río que lle permita ir andando. Alí analizaron a biodiversidade de flora e fauna, os parámetros físico químicos da auga, os macroinvertebrados, o caudal da auga e os efectos antropoxénicos como os cultivos da ribeira, os impactos sobre o bosque de galería e as fontes de contaminación.


O último centro en intervir foi o IES Rosalía de Castro de Santiago. Os ca . Presentaron a influencia histórica do clima e dos seus cambios sobre o granito presente no urbanismo do casco histórico de Santiago.


Catro días máis en Canarias para investigar cos alumnos de Tenerife

Esta actividade deu inicio a unha serie de investigacións ambientais en Canaria nas que os alumnos dos cinco concellos galegos investigarán xunto cos seus colegas Canarios sobre os impactos ambientais do cambio climático nos ecosistemas de Canarias e a importancia das enerxías renovables nas illas. Despois de compartir coas familias de intercambio o fin de semana, os alumnos iniciarán os traballos de investigación o luns 3 de marzo e rematarannos o xoves 6 de marzo de 2017.

O proxecto Climántica puxo en marcha unha investigación científico – escolar de alumnos colaboradores de grupos de investigación científica co Campus do Mar, no marco da Alianza estratéxica para a innovación educativa EduCO2cen – Erasmus+, aprobada e financiada pola Unión Europea neste curso, que vai a coordinar o Virxe do Mar de Noia.

Esta experiencia piloto científico - escolar tivo lugar na praia de Testal o luns 27 de marzo de 2017, dirixida pola catedrática de Zooloxía da Universidade de Vigo, e coa colaboración da Cofradía de Mariscadores. Con esta investigación científico - escolar, preténdese iniciar unha serie periódica de datos significativos anuais sobre o recrutamento de berberechos en Testal, formando parte dunha metodoloxía de investigación fundamental para facer o seguimento de posibles incidencias futuras do cambio climático sobre este recrutamento.
 

Climántica deu así un paso máis na súa liña metodolóxica consistente en que os escolares podan contribuír a xerar series datos científicos que permitan facer un seguimento dos efectos do cambio climático e demais factores que inciden no cambio global no océano, unha das liñas de traballo da candidatura seleccionada pola Unión Europea.

Nesta investigación científico – escolar, os alumnos seguiron o método científico para recoller datos relevantes para o equipo de investigación da Universidade de Vigo, que forma parte do campus de excelencia internacional Campus do Mar. Para centrar aos alumnos no método científico, a catedrática Elsa Vázquez, propuxo a hipótese de partida de que nos bancos marisqueiros os berberechos distribúense de forma homoxénea, independentemente do nivel da marea e do tamaño do animal.


Para probar ou refutar a hipótese, os estudantes investigaron, coas orientacións de investigadores da Universidade de Vigo, a variabilidade espacial no recrutamento e na estrutura das tallas do berberecho entre os niveis de marea dun banco marisqueiro intermareal.

A metodoloxía, que se lles explicou aos alumnos o venres 24, nunha clase de preparación da actividade consistiu en facer dúas mostraxes co método de transecto, estirando dúas cintas métricas paralelas á liña de costa, unha no mesolitoral inferior e outra no mesolitoral medio.


En cada transecto, cada 25 m, marcouse con unha estaca de madeira un punto de mostraxe (ao menos 20 puntos, cubrindo como mínimo medio quilómetro de cada transecto). En cada punto sinalado por unha estaca, delimitouse, con axuda de cadrados de mostraxe, unha superficie de 25 cm x 25 cm. Nese cadrado, coa axuda dunha pala, colleuse area ata unha profundidade de 5 cm, que se depositará en cubos de plástico convenientemente etiquetados, e que se peneirarán nunha torre de peneirado.


Despois de peneiradas cada unha das mostras de cada un dos puntos de mostraxe, mediranse, coa axuda de calibres, en cada berberecho, a lonxitude anteroposterior, anotaranse os datos nunha táboa Excel, onde por cada punto de mostraxe de cada un dos dous transectos, contaranse os berberechos por cada unha das cinco clases de tamaños definidas, dende a de menor tamaño (recrutas) ata a de maior tamaño (adultos).


Cada un dos 20 grupos de investigación cargou os datos dos seus dous puntos de mostraxe, en cada un dos dous transectos, nun ficheiro excel compartido en Google Drive. Deste xeito conseguíronse os totais de berberechos de cada clase de tamaño nos dous transectos. Estes datos representáronse nun diagrama de barras, de tal xeito que por cada clase de idade apareceron dúas barras, unha por transecto, que permitirán comparar si hai diferenzas significativas por tamaño e por transecto, o que será a base para aceptar a hipótese ou rexeitala, permitíndolles obter as conclusións da investigación e extraer as súas implicacións ambientais.

Unha investigación que este curso se presentará en Canarias, Segovia e en Portugal

Esta investigación, presentarase no intercambio climático triautonómico Galicia – Canarias - Castela, na que ademais desta investigación, Galicia estará representada por outras catro investigacións desenvoltas, con metodoloxías do proxecto Climántica, cada unha delas lideradas por un centro diferente. O IES Rosalía de Castro de Santiago presentará a súa investigación sobre o granito do casco urbano, o IES Praia Barraña de Boiro sobre o mexilón da batea á conserveira e sobre os efectos do cambio climático sobre a píllara das dunas, o IES Poeta Añón de Outes sobre os salmónidos no río Tambre, e o CPI Dos Dices de Rois sobre o bosque de ribeira do río Rois. Esta investigación tamén se presentará en Aveiro o 20 de maio de 2017 na Conferencia galego-luso do Día Mundial dos Océanos.
 

O proxecto educativo Climántica, recomendado no 2010 polo Enviado Especial das Nacións Unidas para o Cambio Climático, desenvolveu en Segovia, do 2 ao 7 de setembro, unha iniciativa educativa internacional, na que participaron centros educativos de 6 comunidades autónomas e 3 países. Con esta iniciativa púxo en marcha as súas responsabilidades na alianza estratéxica para a innovación, recentemente aprobada pola Unión Europea para subvencionar nos dous próximos cursos. Para esta primeira experiencia piloto Climántica incorporouse ao plan anual de actividades do Centro Nacional de Eduación Ambiental (CENEAM), situado no concello segoviano de La Granja de San Ildefonso, e contou tamén co apoio dos concellos de Noia, Segovia e La Granja de San Ildefonso. Alí desenvolveu un campus xuvenil internacional e un seminario docente de investigación acción para buscar respostas educativas ao cambio climático


Os alumnos que se suman ao campus son seleccionados por un xurado por proxectos individuais ou en parellas que publican nunha plataforma. Os premiados, ademais da súa praza, gañaron unha praza para o docente que orientou os seus proxectos, para que estes participen nun seminario docente de investigación do campus.

Para levar a cabo esta experiencia piloto, o proxecto Climántica contou coa cesión por parte do CENEAM, que é o centro español de referencia no ámbito da Educación Ambiental, da totalidade das súas instalacións e dos recursos necesarios para o desenvolvemento do campus. Tamén colaboran os concellos de Noia, Segovia e de La Granja de San Ildefonso.


Na actualidade o proxecto desenvólvese en Europa a través dunha alianza estratéxica da que forman parte centros de investigación de excelencia internacional, asociacións de profesores de Portugal e Polonia, o organismo de divulgación científica Ciencia Viva do Ministerio de Ciencia e Tecnoloxía de Portugal, situándose Climántica no ámbito do deseño e desenvolvemento de materiais e metodoloxías que faciliten a transferencia da ciencia do cambio climático á sociedad.


No campus integráronse 54 estudantes de secundaria e a 8 alumnos universitarios que actuaron de monitores. O seu seminario docente de investigación estivo constituído polos 18 docentes que orientaron os proxectos dos alumnos de secundaria seleccionados. No seminario investigouse sobre o desenvolvemento do campus para atopar as novas formas de ensinar e aprender que demanda esta nova alianza para a innovación educativa europea.

A delegación española estivo formada polas seis comunidades educativas máis implicadas no proxecto: Galicia, Castela León, Castela A Mancha, Andalucía, Comunidade Valenciana e Canarias. Os outros dous países representados foron Portugal e México, dado que as delegacións de Polonia e Turquía finalmente non lograron concretar o seu desprazamento.

Cinco días de intensa convivencia intercultural para estudo e a creación

Durante os cinco días nos que durou o campus, e cuxo plan de actividades recóllese no programa, desenvolvéronse catro proxectos audiovisuais e un musical. Ambos produtos executáronse en grupos de traballo.
Os vídeos abordaron a visión comparativa da contorna urbana e natural das poboacións nas que se desenvolveron o campus, comparáronas cos lugares de orixe dos alumnos, tendo presente o clima e o cambio que está a experimentar, para sacar conclusións que permitan dar resposta ao reto.


Cada grupo de traballo de proxectos audiovisuais estivo formado por 9 alumnos, con representación de todos os grandes tipos de dominios climáticos. Todos eles achegaron imaxes dos seus lugares de orixe homólogas ás que obtiveron no campus. Estes grupos tamén foron diversos en canto a talentos e competencias. Para reforzar estas competencias, na elaboración do programa, xeráronse momentos de talleres, nos que o equipo se dividía en talleres definidos función destes talentos: edición de vídeo, fotografía e vídeo, comunicación e artes plásticas. O contido obtívose de charlas coloquio, seminarios, itinerarios, entrevistas e internet.

Para conseguir os datos e conceptos organizouse unha charla coloquio e un taller. En charla coloquio abordáronse os dez conceptos crave do proxecto Climántica para responder o cambio climático. No taller desenvolveuse o argumento do documental.


Para conseguir as imaxes locais desenvolvéronse tres visitas didácticas a outras tantas localizacións próximas ao CENEAM: visita urbana a Segovia, visita a La Granja de San Ildefonso e itinerario pola Serra do Guadarrama.


A visita urbana a Segovia celebrouse estivo coordinada polo Tenente Alcalde e Concelleiro de Urbanismo, Alfonso Reguera. A primeira localización de análise de información a Fábrica da Moeda, no que se analizou o uso da enerxía hidráulica para acuñar a moeda, con vinculacións enerxéticas claras coa forxa hidráulica.

Ao longo do percorrido foise analizando a historia da ocupación integral do territorio e as súas relacións co clima e a sustentabilidade.


A segunda visita, que se celebrou o domingo foi ao Palacio Real e aos seus xardíns, organizado por Patrimonio Nacional.


Na visita analizáronse as virtudes microclimáticas que impulsaron o veraneo da realeza nesa localización, e o sistema de funcionamento das fontes, e o impacto climático e ambiental actual sobre ese sistema hidráulico.


A terceira visita foi un itinerario pola Serra do Guadarrama para analizar impactos do cambio climático. Un dos principais impactos centráronse no abandono de estacións de esquí, por falta de neve.


Outro dos grandes impactos analizados foi o ascenso en altura da distribución en altura do piñeiro silvestre, que forma os bosques, e que está a desaparecer nas cotas menores e aparecendo pequenos piñeiros por encima da súa altura máxima de distribución ata agora: os 1.800 metros. Tamén se analizou o ascenso das matogueiras típicas de piorno e jabino.


O proxecto do musical titulado Respostas de Gaia fronte ao cambio climático organizouse en dous grandes grupos de traballo: teatro e música. O grupo de música dedicou o tempo asignado no programa a proxectos. Na banda dirixida por Jose Rodriguez García, profesor da Escola de Altos Estudos Musicais da Coruña, integráronse os estudantes seleccionados que tiñan formación musical. Nela confluíron estudantes que tocaron dúas guitarras acústicas, un violín, un baixo, un piano, un acordeón, un saxofón e unha batería.


O grupo de teatro estivo formado por 11 alumnos. Estes personaxes agrupáronse en heroes e antihéroes que axudan a danan á protagonista, Gaia. Os heroes son os catro elementos: Aqua, Piro, Aero e Terra que axudaron a Gaia resolver os seus problemas. Os antihéroes estiveron representados o malévolo Lodo Mc Mugres, que por defender de forma usurera os seus intereses de explotación provocaba dano a Gaia. Para conseguir os seus obxectivos contaba co apoio da súa Secretaria, de Brea e de Enigma. Para conducir a obra contouse cun personaxe Presentador.


Este musical de carácter sensibilizador ambiental integrou as artes escénicas, a danza, a música e as artes plásticas para enviar unha clara mensaxe de sensibilización fronte ao cambio ao climático.

Para a unión de todos os ámbitos artísticos, durante o tempo no que os alumnos implicados no proxecto de vídeos se separaban para reforzar os seus talentos e habilidades nos talleres de edición de vídeo, vídeo e fotografía, e comunicación, os alumnos de teatro traballaban nun taller de danza, e a banda interpretaba as cancións para coordinar a música e o baile.


Ademais dos tres talleres destinados a fortalecer as competencias básicas para os proxectos audiovisuais (edición de vídeo, foto e vídeo, e comunicación) e do taller de danza destinado ao musical, desenvolveuse, en paralelo a eles, un quinto taller que atendía aos dous tipos de proxectos. Este foi o de Artes plásticas, no que se traballaron as habilidades artísticas deste ámbito nos vídeos, pero tamén se deseñaron todas as imaxes que contextualizaron o desenvolvemento do musical. Por último neste taller deseñouse o cartel do campus no que os asistentes deixaron as pegadas das súas palmas de man.


As respostas educativas ao cambio climático que xerou o campus, concretáronse en cinco produtos colectivos de sensibilización: 4 vídeos e un musical. O principal recurso para inspirarse foron as visitas didácticas, que ademais de achegar datos e contextos, xeraron oportunidades de convivencia nos paseos por campos e rúas de cidades.


Os traballos en proxectos, coa súa fase de gabinete e de campo, ofreceron oportunidades de convivencia e coñecemento, debido ao intenso traballo en equipo desenvolvido.

Pero no campus tamén se deseñaron actividades específicas para cohesionar o grupo, como foron as dinámicas de grupo de integración, as sesións de karaoke.


Outra actividade que facilitou a convivencia foi o baño na praia fluvial de Valsaín, como relaxación ao itinerario que partiu da Serra de Cotos.


Como resultado da entrega colectiva nos retos de elaboración dos produtos de sensibilización e nas actividades de convivencia, foi a aparición de importantes vínculos de amizade.


En paralelo ao desenvolvemento do campus celebrouse un seminario docente ao que asistiron os 18 profesores que orientaron os proxectos escolares polos que os alumnos resultaron seleccionados. Neste seminario os profesores implicáronse nos itinerarios e nos talleres, que foron actividades mixtas, docentes e discentes. Ademais observaron o desenvolvemento parte do desenvolvemento dos proxectos. No resto do tempo analizaron metodoloxías. Este seminario pechouno o profesor da Facultade de Ciencias da Educación da Universidade de Santiago, Pablo Meira, quen analizou as representacións sociais sobre o cambio climático reflectidos en debuxos realizados, para representar o cambio climático, por persoas de diferentes idades.

Neste vídeo recóllese a conferencia titulada “Unha ollada á Galicia dende a Economía Aplicada” impartido polo catedrático de Economía Aplicada da Universidade de A Coruña e ex-presidente da Xunta de Galicia, Fernando González Laxe no acto de clausura do intercambio Galicia-Canarias do curso pasado.

Na edición deste curso está previsto que participe de novo, pero esta vez co tema “Galicia e Canarias entre portos no mundo global en cambio climático”, aportando así un dos ámbitos nos que máis se especializou xa dende a súa tese doutoral, e que desenvolveu retos de xestión tan relevantes como a presidencia de Puertos del Estado. Esta intervención irá coordinada no marco simposio con outra do ámbito da Ecoloxía mariña relativa ao cambio climático, que aportará o catedrático de Ecoloxía da Universidade de Vigo e director do Campus do Mar, Emilio Fernández.

A universidade de Santiago estará presente tamén no programa coa participación do seu catedrático de Medicina Legal, e director da Fundación Galega de Medicina Xenómica e do Centro Nacional del Genotipado, Ángel Carracedo que tamén participó na edición do curso pasado, e que a súa participación na deste curso permitirá introducir reflexións sobre as relacións entre la xenómica e o ambiente.

O intercambio deste ano xa ten o programa de Canarias pechado e que coincide co do curso pasado unicamente na visita ao ITER, aínda que as actividades relativas á relevancia das enerxías renovables son todas diferentes (Gymcana sobre renovables, actividades de cálculo de pegada de C na vivenda bioclimática e análise de calidade de auga e aire en INVOLCAN). Os  itinerarios previstos para este curso céntranse en aspectos xeomorfolóxicos volcánicos e as implicacións ecolóxicas (Reserva Natural especial Montaña Roja en Granadilla de Abona, xeomorfoloxía en Garachico). As actividades no Teide desta edición desenvolveranse dende o Centro de Visitantes Telesforo Bravo do Parque Nacional do Teide. Outra novidade da edición deste curso son as  actividades de mergullo en Adeje no marco do proxecto Océano Sostenible. Todas as actividades e vivencias terán un análise climático dende as particularidades deste dominio climático para establecer comparacións con Galicia.

En relación a Galicia só están seleccionadas as temáticas representadas pola participación destes tres catedráticos das tres universidades galegas. Os proxectos escolares e o programa concretaranse nos próximos días nunha reunión de traballo da comisión docente dos centros dos 5 concellos implicados no intercambio: o IES Virxe  do Mar de Noia, o IES Rosalía de Castro de Santiago, o IES Praia Barraña de Boiro, o IES Poeta Añón de Outes e o CPI Dos Dices de Rois.

Do 3 ao 7 de setembro de 2015 celebrouse en Segovia o campus xuvenil internacional CLMNTK15 do proxecto Climántica e o seu seminario docente no que participaron centros educativos de Galicia, de Castela León, de Canarias, de México, de Portugal, e de Polonia. O obxectivo destes dous eventos coordinados e relacionados consistiu en buscar formas de relacionar os proxectos educativos escolares para formar unha rede educativa capaz de innovar na dirección de buscar respostas educativas ao cambio climático.


Todas estas actividades, agás a presentación de proxectos, desenvolvéronse no Centro Nacional de Educación Ambiental (CENEAM) do 3 ao 7 de setembro. Tanto o campus coma o seminario docente orientáronse a conseguir responder con eficacia ao cambio climático. Para conseguilo considerouse que era necesario ter unha visión comparativa dos aqueles modelos de dominios climáticos claramente diferenciados como son os de México D. F., Segovia, Tenerife, Galicia interior e costeira, Portugal oceánico e interior e Polonia interior.

As actividades do campus xuvenil internacional desenvolvéronse en dúas modalidades de proxectos, nos que están implicados a totalidade dos alumnos participantes. Estes alumnos que participan fano como premio á excelencia dos seus produtos de sensibilización que presentaron ao campus xuvenil internacional CLMNTK no que participaron centros de alumnos de Europa e América. Os seus profesores implicados no seminario docente de investigación foron seleccionados pola calidade dos seus traballos.


Para desenvolver estas iniciativas formouse un consorcio formado polo equipo Climántica, o CENEAM, a unidade de Investigación sobre Cultura Científica do Centro de Investigacións Enerxéticas, MedioAambientales e Teconológicas (CIEMAT) e a AEPCT. Esta asociación fixo posible a celebración da cuarta edición dun encontro internacional que tivo a súa primeira experiencia en 2012 en Sada, continuou en Ribadeo en 2013 e en Vigo en 2014.

As organizacións do consorcio achegaron os seus expertos máis relacionados cos contidos implicados na iniciativa. Sumáronse ademais autoridades académicas de universidades como é o caso do Dr. Juan Ignacio Pozo, da Universidade Autónoma de Madrid. Este catedrático de máxima relevancia en España no ámbito da Psicoloxía Básica, dedicou a mañá do luns 7 de setembro á análise das sinerxías entre os proxectos escolares implicados no campus para desenvolver intercambios e conexións ao longo do curso 2015-2016.

O primeiro día, unha xornada de recepción, presentacións, inauguración e formulación metodolóxica A/V do campus


O acto de inauguración correu a cargo dos directores do CENEAM e do proxecto Climántica. O director do CENEAM, Javier Pantoja deu a benvida e puxo a disposición deste reto educativo fronte ao cambio climático a todo o persoal, medios materiais e tecnolóxicos. O director do proxecto Climántica destacou a relevancia que ten para o proxecto dispoñer da totalidade das instalacións educativas para os dous eventos, transmitindo o compromiso do equipo de 12 profesionais que mobilizou dende Galicia por aproveitar a oportunidade, agradecendo ao CENEAM este apoio. Tamén estendeu os agradecementos ás dúas institucións e fundacións implicadas e aos tres concellos implicados: Segovia, La Granja de San Ildefonso e Noia.

Tras a inauguración do Campus estudantes e docentes acudiron a dúas charlas sobre edición de vídeo e técnica stop motion, impartidas por David Vicente e Javier Santiago.

O obxectivo destas dúas charlas é ofrecer aos rapaces as primeiras ferramentas e consellos para empezar a deseñar os proxectos audiovisuais que elaborarán durante o Campus. "Antes de poñerse a gravar, hai que ter claro o guión, os recursos dos que podedes dispoñer e o plan de rodaxe", aconselloulles David Vicente.


O traballo do primeiro día centrouse na formación dos grupos de traballos para os proxectos e dos talleres nocturnos. O primeiro día finalizou cunha cea e un festival das nacionalidades, nas que os alumnos tiveron ocasión de mostrar aos demais a gastronomía, cultura e medio do seu lugar de orixe.

O segundo día, o arranque dos proxectos

No segundo día os alumnos do campus asistiron a un taller impartido polo xornalista xefe de produto do portal de divulgación científica Materia. Neste taller abordáronse as competencias clave para a iniciación ao periodismo científico. A esta actividade tamén asistiron os docentes.


A seguinte actividade do segundo día consistiu nunha charla demostración sobre a apicultura, as súas vantaxes ambientais e impactos. A continuación os alumnos entrevistaron cidadáns da cidade de Segovia para coñecer a súa percepción sobre o cambio climático e poder así obter datos para os seus proxectos audiovisuais.

Tanto a actividade de apicultura coma a das entrevistas de Segovia non tiveron un seguimento por parte dos docentes, porque durante este tempo asistiron ao simposio do seminario docente impartido polo grupo de investigación de Cultura Científica do CIEMAT.

Pola tarde os alumnos e docentes realizaron un itinerario urbano guiado por Alfonso Reguera, Concelleiro de Urbanismo, Economía e Facenda do Concello de Segovia, quen tamén estivo acompañado e apoiado nas súas explicacións polo Concelleiro de Medio, Jesús García Ramos. As súas explicacións centráronse principalmente en explicar a ocupación integral do territorio dende a Idade Media á actualidade.


Durante este itinerario analizáronse a forma en como se abordou a ocupación da cidade para facer fronte ás nevadas do inverno e á calor do verán: rúas estreitas, ventás pequenas, muros grosos, teitos inclinados e con tellas como os de Galicia pero só con capas en forma de canle para facilitar o deslizamento do xeo. Tamén destacaron a pouca frecuencia de nevadas fronte ao que acontecía hai cincuenta anos, cando os nenos esquiaban polas rúas da cidade.


De regreso ao CENEAM os profesores asistiron a unha charla coloquio relativa á dimensión transversal ambiental da historia impartida polo profesor do colexio Madrid de México D.F., Ernesto Rico e os alumnos iniciaron o traballo nos proxectos, que ocuparán o traballo colaborador dos próximos tres días. Durante este tempo os alumnos desenvolverán proxectos que conducirán a dous tipos de produtos de comunicación e sensibilización sobre o cambio climático: 4 vídeos e un musical.

Ao regresar a media tarde ao CENEAM, os alumnos analizaron as súas primeiras imaxes destinadas a desenvolver o proxecto e desenvolveron un turbillón de ideas para consensuar o argumento do vídeo inspirado e orientado polo lema "Observamos o ámbito urbano de Segovia e o ámbito natural da Serra do Guadarrama, comparámolos, sobre a base do clima e os seus cambios actuais, cos ámbitos urbanos e naturais de todos os países dos que procedemos os compoñentes do grupo de traballo, e coas conclusións da comparación, facemos propostas para responder ao cambio climático".

Cada equipo de proxectos orientados á edición de vídeos formouse o día anterior con 7 alumnos, con polo menos un alumno de cada país participante e daquelas comunidades autónomas con máis diferenzas nos seus dominios climáticos. Os grupos de traballo tamén foron diversos en canto a idade e a talentos en competencias de comunicación

Esta foi a primeira vez que o encontro se realizou nunha zona de interior peninsular, sen unha temática vinculada coa conservación oceánica, o que permitirá abordar novos enfoques e analizar as problemáticas ambientais da zona de Valsaín, La Granja, Segovia e a Serra de Guadarrama, unha zona xeográfica que pola súa latitude, presenta moitas evidencias de cambio climático. Estas observacións in situ comparáronas cos lugares de orixe dos participantes. Esa comparación abordouse con imaxes, polo que as memorias das cámaras foron os cadernos de traballo destes alumnos.

Ese mesmo día pola tarde noite abordouse tamén o outro produto, que foi o musical "Resposta musical de Gaia ao cambio climático". Este musical cuxa letra e música creouse antes de chegar ao campus, e a repartición de personaxes realizouse na seguinte quincena de xullo. Previo ao inicio do campus xa se dedicara a xornada do luns 31 de agosto a realizar un ensaio musical previo antes do inicio do campus, e implicou 5 galegos dos 10 músicos que formaron a banda. Este musical presentouse no acto de clausura do campus celebrado no Teatro Paladio de Segovia xunto cos vídeos realizados durante o proxecto.

Durante da noite do segundo día iniciáronse os talleres simultáneos, que se prolongarían durante o resto das noites. Os alumnos situáronse en 7 talleres, cada un relacionado con cada unha das competencias clave implicadas nos proxectos audiovisuais e do musical: 1) Edición de vídeo, 2) Comunicación, 3) Artes plásticas, 4) Fotografía, 5) Foro audiovisual, 6) Teatro-danza, 7) Música.

A segunda xornada finalizou coa actividade lúdica do concurso "Esta canción sóame", no que a banda do musical interpretou cancións que o público tiña que identificar. Formouse un xurado docente para elixir os catro alumnos con máis acertos.

O terceiro día, unha xornada para a reflexión sobre o cambio climático

Esta xornada dedicada á comunicación sobre o cambio climático iniciouse cunha charla coloquio do director da Área de Educación do CENEAM, Francisco Heras, que titulou "Percepción social do cambio climático e barreiras". Nesta charla abordou os datos científicos máis relevantes relativos ao cambio climático e as barreiras que existen para que a sociedade os asimile


A continuación realizaron dous talleres en paralelo, rotando todos os alumnos e docentes por cada un deses talleres. Un deses talleres, impartidos polo técnico da Área de Educación do CENEAM, Julio Rodríguez, consistiu en calcular a cantidade de CO2 que emite unha familia utilizando para iso unha calculadora de emisións. O outro foi impartido por Francisco Heras, e titulado "Coma se o cambio climático interesase" consistiu en analizar anuncios de TV e de medios escritos con mensaxes relacionadas co cambio climático, para concluír se os anuncios son ecolóxicos ou se en realidade o seu obxectivo era vender.


Durante a maior parte da mañá estivo presente a TV de Castela e León entrevistando representantes do proxecto Climántica, a alumnos de todos os países e recollendo información da conferencia coloquio e dos talleres co obxectivo de realizar unha reportaxe sobre o campus xuvenil internacional e o seu seminario docente de investigación acción. Este mesmo día tamén tivo repercusión na prensa local a través do diario El Adelantado que xa tiña cuberto os eventos o día anterior e o 26 de agosto.


Pola tarde continuouse afondando na temática de publicidade que se abriu pola mañá, neste caso coa intervención de , Conselleiro Miguel Ángel Torres delegado de The Blend, quen abordou estratexias publicitarias para a venda ou para a redución de emisións, comparando unha campaña recente que desenvolveu para reducir o consumo enerxético con outras cuxo obxectivo era aumentar vendas dun produto. Durante a súa intervención explicou diferentes enfoques da linguaxe publicitaria dende un punto de vista do estímulo do espírito crítico dos asistentes.


O cuarto día: itinerarios pola Serra de Guadarrama e a Granxa deSan Ildefonso

A mañá do 6 de setembro realizouse un itinerario didáctico pola Serra do Guadarrama guiada por Francisco Heras, Coordinador da Área de Educación-Cooperación do CENEAM

O percorrido iniciouse dende Porto de Coutos, seguindo a senda da fonte dos Paxaros, pola ladeira do val do regato do inferno. No primeiro tramo, á altura da fonte observouse o proceso de reforestación da antiga estación de esquí de Valcotos, que se pechou porque xa non hai neve como antes. Segundo os datos do Observatorio do Porto de Navacerrada, situado a 1880 metros de altitude e cun rexistros case continuos dende 1945, os días de xeada diminuíron nun 24%, os días de neve nun 25%, as precipitacións anuais en 18% e a temperatura media aumentou en1,7ºC.


A segunda parada realizouse no límite dos piñeirais, despois de atravesado este bosque natural durante un bo tramo de ascenso. Este límite de distribución vén marcado porque o Pinus sylvestris encóntrase a unha altitude de 1.800 metros. Por iso a partir desta altitude desaparecen os piñeiros e implántase a matogueira entre o que destaca o piorno.


A segunda parada realizouse á altura de 2.100 metros, na xistra da Fonte dos Paxaros. Aquí observouse os ecosistemas de alta montaña máis vulnerables ao cambio climático, porque este lugar estaba recoñecido como un dos lugares mellor dotados para a acumulación e persistencia da neve na Serra de Guadarrama, así como para a súa explotación. Neste momento esta acumulación está a experimentar un retroceso evidente, o que está a provocar un aumento das matogueiras densas (o piorno sobe de altitude na súa distribución) coa conseguinte diminución de xistras, pasteiros e matogueiras abertas. Tamén se observa o claro e evidente avance do piñeiro silvestre.


O itinerario de ascenso finalizou na corda Carpetana. Alí observouse a predominancia de pasteiros de alta montaña, pero tamén se visualizou o ascenso do piorno e mesmo dalgúns exemplares de Pinus sylvestris ata estas altitudes, o que representa unha clara evidencia do quentamento global. Aproveitouse para analizar e fotografar a paisaxe que se divisa, tanto a nivel de observación de Peñalara no conxunto da Serra deGuadarrama que se divisa, como a visualización da meseta.


Unha vez finalizado o descenso ao Porto de Coutos, os alumnos tomaron os seus pícnics para repoñer enerxías do esforzo que supuxo, en especial para os que viven a nivel do mar, realizar un ascenso a unha altitude de 2.200 metros.


Xa de regreso a Valsaín, realizouse unha parada na Granxa de San Ildefonso onde os alumnos se dividiron en pequenos grupos acompañados cada un de profesores ou monitores, para realizar un itinerario polos xardíns do Pazo e para visitar a cidade.


O quinto día, unha xornada de presentación do musical e dos proxectos A/V

O quinto día dedicouse aos ensaios finais e presentación do musical e dos vídeos producidos nos proxectos do campus. Isto tivo lugar no teatro da Asociación Paladio Arte, unha asociación sen ánimo de lucro que traballa pola integración social e laboral de persoas en exclusión social, principalmente con persoas con minusvalidez física, psíquica e sensorial a través dun medio tan eficaz como o teatro.


O acto comezou coa representación do musical "Resposta musical de Gaia fronte ao cambio climático". Trátase de musical sinxelo que intenta transmitir unha serie de valores e mensaxes sobre o medio nunha clave claramente de humor. Toma como fío condutor unha historia que coñecen ben os mozos, as historias de super heroes. As mensaxes que se lanzan son varios, entre os que destacan:

• O progreso e a ambición humana como desencadeante da maioría das accións que levaron ao planeta á situación de abandono e precariedade na que se encontra hoxe en día. Está presente sobre todo no personaxe de Lama McMugres e en todas aquelas imaxes que se proxectan na primeira metade do musical.

• Os problemas dos sistemas terrestres e os seus mecanismos de autolimpeza para soportar os continuos ataques que sofren día a día e a súa debilidade cada vez máis patente. Está presente no personaxe de Gaia (o espírito gardián do planeta, aquela que vela polo seu benestar e o seu correcto funcionamento), representación do planeta e a súa dor.

• A necesidade dunha resposta baseada no desenvolvemento sostible ante os problemas ambientais e o conflito medio-progreso. Presente no personaxe de Flora Faunez e varios dos diálogos que teñen lugar na súa presenza.

• O cambio que debe dar a sociedade ante a súa actuación para co medio, dende un enfoque egoísta e de despreocupación cara a outro de sensibilización e conciencia ambiental. Esta mensaxe está nos personaxes de Enigma e Brea e a súa conversión do bando de Lama McMugres ao de Gaia e os seus elementos.

• Non é necesario ser un super heroe ou ter super poderes para cambiar as cousas. Que realmente calquera persoa da pé cun mínimo de educación ambiental e ganas de axudar pode coidar o medio mediante un número de pequenas cousas e cambios de actitude.

Os personaxes superheroes (Gaia, Terra, Aqua, Aero, Piro e Flora Faunez) e os antagonistas (Lama Mc Mugres, Brea e Enigma) son intepretados polos alumnos participantes no campus que se mostrou con vocación e formación teatral. As súas cancións e bailes estarán conducidos pola música que interpreta unha banda musical formada polos mozos premiados que completaron estudos de conservatorio ou están a punto de facelo.

Os docentes dos alumnos reflexionaron sobre as novas formas de ensinar e de aprender que demanda o reto do cambio climático

Os docentes participaron en todas as actividades do primeiro, do terceiro e do cuarto día, pero parte das actividades da mañá do segundo día e parte das do quinto día desenvolvéronse separadas dos escenarios de observación sistemática dos alumnos, para poder realizar unha análise detallada das metodoloxías docentes.

O segundo día ás 10:30, no momento que os alumnos pasaron á actividade sobre a apicultura e o cambio climático, os profesores fóronse a unha aula seminario para asistir a un simposio organizado polo equipo de Cultura Científica do CIEMAT, coordinado polo doutor en bioloxía Emilio Muñoz, responsable do grupo, quen tamén foi director xeral de Ciencia e director do CSIC. Este científico abordou a temática Potencialidades da I+D+i para o estímulo do espírito emprendedor no ámbito científico fronte ao cambio climático.


A primeira investigadora deste equipo en intervir foi a psicóloga social Ana Muñoz, coa temática titulada "Análise dos datos de enquisas de opinión na busca de relacións entre a cultura científica e a conciencia ambiental".

A continuación interveu a doutora en ciencias da información, Emilia Lopera coa temática titulada "O discurso xornalístico do cambio climático" na prensa española: claves da cobertura informativa"


A seguinte intervención foi a da doutora en Economía María Cornejo, quen disertou sobre a Economía sostible e as súas relacións coas innovacións ecolóxicas.


Na tarde do segundo día os docentes tiveron outra actividade exclusiva do seminario docente, que impartiu Ernesto Rico, profesor de Historia do Colexio Madrid, que impartiu a charla "Relación dos maias e os teotihuacanos co medio e procesos de colapsos ambientais en Mesoamérica antiga". Nesa charla abordou as crises dos teotihuacanos e maias pola sobre explotación de madeira e de auga, sobre todo en épocas de super poboación e de seca. Os docentes analizaron e valoraron o potencial transversal desta análise histórica.


A última actividade exclusiva do seminario docente desenvolveuse o último día pola mañá, mentres os alumnos ensaiaban a presentación dos produtos obtidos nos proxectos que desenvolveron. Tratouse dunha charla - coloquio e foi impartido por Juan Ignacio Pozo, catedrático de Psicoloxía Básica da Universidade Autónoma de Madrid. Durante esta intervención que titulo "Por que é tan difícil cambiar as formas de comportarse comparéceas? O caso da conduta ambiental".


Durante a súa intervención abriu un coloquio intenso con todos os docentes para consensuar novas formas de aprender e ensinar para responder ao cambio climático, que partiu do postulado de que no ensino - aprendizaxe para obter respostas ao cambio climático non abonda conseguir que as persoas adquiran coñecementos, senón que cambien de comportamentos. A isto hai que sumarlle as dificultades de que se trate dun cambio global, deslocalizado e des contextualizado.

Entre as conclusións para mellorar a eficacia das respostas educativas que se obtiveron neste seminario docente de investigación - acción destacan:

1. Hai que poñer máis atención nas ensinanzas das ciencias ás características do coñecemento científico,
2. Débese ter presente que, aínda que o ensino do efecto invernadoiro é clave, trátase dun contido didáctico complexo,
3. Incorporar máis espírito crítico e debate social ao ensino do cambio climático,
4. Aproveitar a oportunidade que ofrece o 5º informe do IPCC ao hibridar as ciencias experimentais coas ciencias sociais, utilizando transferindo este principio metodolóxico ao ensino das ciencias,
5. Reinventar o sentido da interdisciplinar ampliando a súa acepción clásica de atravesar disciplinas, para estendelo ao proceso de atravesar paredes dos centros educativos cara á sociedade, de superar fronteiras e as barreiras entre o local e o global,
6. Urxe cambiar as metodoloxías, porque os profesores teñen difícil producir cambios no sistema educativo, pero se teñen nas súas mans incorporar cambios inmediatos de metodoloxías,
7. Ter presente que o sistema socio- político - económico busca de forma implícita que os alumnos se crean o que din os docentes, sen que se formulen a posibilidade de argumentar sobre o que os docentes lle transmiten nas clases, polo que estas novas formas de aprender e ensinar que esixe o cambio climático debe ter presente superar este tipo de inercias,
8. Débese fuxir do fatalismo e do catastrofismo.
9. Debemos problematizar as situacións cotiás tendo en conta que só nos facemos preguntas cando fracasamos
10. É necesario inquietar e romper as inercias
11. Deben conseguirse cambios de conduta coa aprendizaxe que sexan duradeiros e transferibles
12. É necesario dar un saber facer
13. Son necesarias destrezas para adaptarse a un mundo cambiantes
14. Deben priorizarse as aprendizaxes experienciales
15. Débese aplicar o principio de disonancia cognitiva para que as persoas encontren as súas contradicións entre o que fan e o que din
16. Hai que apoiarse na diversidade, a creación en equipo e nas emocións.

Con estas 16 conclusións obtidas do debate do conxunto dos docentes implicados no campus, quedou reforzada a aposta polo reto musical do campus, porque o coñecemento da música permite expresar emocións e nun musical conflúen as maioría das competencias artísticas.


Tamén se valorou a liña de desenvolver os proxectos audiovisuais que permitan integrar de forma comparativa imaxes de ámbitos climáticos claramente diferentes. Coas conclusións da análise comparativa destas imaxes, e toda a información achegada polas conferencias, seminarios, talleres, itinerarios didácticos e entrevistas, nos cinco días do Campus, lográronse desenvolver proxecto audiovisuais que reflictan estes problemas ambientais, concienciando sobre a necesidade de palialos e ofreza solucións ao cambio climático.


A metodoloxía de intenso traballo en equipos diversos en canto a dominios climáticos climáticos e procedencias culturais ben diferenciadas, en canto a idade e en canto a competencias clave nas que destacaron os alumnos, tendo que facer fronte a retos creativos, considerouse que era unha liña segura para avanzar. Nese sentido visualizáronse interesantes posibilidades de intercambios virtuais e presenciais. Para avanzar no fortalecemento desta rede docente no reto de responder ao cambio climático, considerouse interesante ampliar a duración deste formato de campus xuvenil internacional e o seu seminario docente de investigación - acción

En conclusión, unha nova edición dos Campus Xuvenís Internacionais de Climántica co que se seguirá afondando no cambio climático, os seus efectos, a súa abordaxe dende o sistema educativo e as posibilidades da Educación Ambiental escolar para sensibilizar a poboación na dirección da busca de vías de mitigación. Pero nesta edición conseguiuse ademais aumentar a súa dimensión, utilidade e internacionalidade asociándose con organismos referentes en España como é o Centro Nacional de Educación Ambiental (CENEAM). Tamén se conseguiu avanzar de forma significativa ao conseguir coordinar e integrar a formación docente - discente mediante procesos de investigación - acción destinados a buscar novas respostas educativas ao cambio climático. Estes avances, xunto coa contextualización nun dos lugares nos que se fixo máis evidente o cambio climático, motivou o equipo Climántica a desprazar a Segovia un conxunto de 12 membros do equipo formado por monitores, educadores e técnicos de imaxe e son.

Está publicado en Climántica TV o vídeo do acto de presentación do Día Mundial do Medio Ambiente. Tratouse dun acto no que se enmarcou a xornada e no que os dous delegados que representaron a Galicia na Conferencia Europea Let´s take care of the planet leeron a carta das responsabilidades ás autoridades locais, académicas, e aos representantes das organización sociais vinculadas ao acto académico que se desenvolveu no Museo do Mar de Noia. Dese xeito cumpriuse o compromiso acollido polo proxecto Climántica coa participación nesa conferencia europea de facer retornar os compromisos acadados polos mozos europeos.

Para facer esta lectura e entrega da carta de responsabilidades, elixiuse o Día Mundial do Medio Ambiente para poñer de relevo a complexidade do reto abordado por miles de xóvenes da maioría dos países europeos, dos que o proxecto Climántica implicou a 49 que participaron cos seus proxectos no proceso de selección dos dous delegados galegos.