Climántica, proyecto de educación ambiental

O congreso xuvenil Oceántica encontrou os 40 premiados por traballos sobre a sostibilidade dos océanos entre os 531 estudantes autores dos 230 proxectos presentados ao congreso xuvenil internacional Oceántica 14 Siguiendo o criterio establecido en Oceántica13, outorgáronse o 75% das prazas premiadas a estudantes de Galicia e un 25% a estudantes doutros países e comunidades autónomas. Esa relación de premiados quedou integrada por 29 alumnos de Galicia e 11 premiados dos demais países participantes, México, Polonia, Arxentina e Portugal.

A acollida deste congreso virtual creceu exponencialmente dende o ano pasado, cando presentaron traballos ao redor de 300 estudantes de primaria e secundaria. Por proximidade, os estudantes galegos son os máis numerosos neste congreso xuvenil virtual: dos 531 alumnos, 180 son de dez centros de Galicia. A eles hai que engadir outros 142 do resto de España e, seguidamente, 104 de once centros educativos de México. Por detrás está Polonia con 52 participantes, Arxentina con 23 e Portugal con 30.

Os traballos debían plasmar os desafíos da sostibilidade do océano. A convocatoria estaba aberta a distintos formatos, dende poesía ou relato ata curtametraxe, música, vídeo, fotografía, cómic ou presentacións multimedia. Entre outros temas, os proxectos presentados tratan, dende moi diversos puntos de vista, a contaminación mariña, a pesca, o cambio climático. a deterioración das praias, a influencia dos humanos nos océanos, o lixo que se encontra nos diferentes mares do planeta, a reciclaxe, as catástrofes do Prestige e do Exxon Valdez ou a desconxelación dos polos. Ademais, moitos dos traballos céntranse en diferentes especies mariñas e boa parte deles traballan a favor da sensibilización das novas xeracións para protexer e coidar o medio mariño.

O premio, un campus científico-artístico-social

Os autores dos proxectos mellor valorados polo xurado participarán no campus de Vigo nun campamento de verán no que durante seis días desenvolverán un proxecto audiovisual en equipos formados por alumnos de idades e habilidades de comunicación diversas e baixo o lema “Observo os espazos de interacción marzo-terra-poboacións humanas, compároos co seu pasado, e fago propostas para un futuro máis sostible e con respostas ao cambio climático”. Ademais desta actividade audiovisual, os estudantes realizarán excursións e actividades lúdicas, de convivencia e artísticas. Durante o campus de verán tamén se desenvolverá unha obra de teatro musical que se presentará publicamente nun festival fin de campus.

Durante o campus os alumnos visitarán ámbitos costeiros para recoller datos sobre os aspectos implicados nos proxectos científicos e nos produtos de sensibilización. Posteriormente traballarán con eses datos no laboratorio para chegar a conclusións relativas aos proxectos de investigación que tratarán sobre a contaminación das praias, as especies invasoras e os impactos na morfoloxía costeira. Tamén se abordarán cuestións relativas á antropoloxía e historia do ámbito costeiro de Vigo. De todos estes datos, análise e conclusións tomarán imaxes para unha expresión en vídeos conducidos por un argumento e guión orixinal elaborado polos grupos seminario, que deberán crearse para lograr introducir todo o desenvolvemento de investigación e análise de información do campus. Estes vídeos serán catro, producidos por outros tantos grupos seminario. Sobre as vivencias e coñecementos do campus, tamén se creará un musical, no que traballarán 3 grupos seminario coordinados para a representación final, que xunto cos 4 vídeos se presentará no festival de fin de campus.

Todos os proxectos recibidos están publicados no blog do congreso e a decisión do xurado supoñerá o 70% da cualificación dos traballos, mentres que o 30% restante dependerá dos Gústame" do Facebook. O xurado estivo composto por oito persoas alleas ao Campus do Mar e con experiencia neste tipo de actividades, como Margarida Feliu, de Axenda 21 de Barcelona; Rosa Arcos, asesora de formación do profesorado da Consellaría de Educación en Málaga; Carmen Villavicencio, responsable de formación on line do programa La Ciencia na túa Escola da Academia Mexicana de Ciencias; Anna Pons, directora do Centro de Educación Ambiental da Comunidade Valenciana; Mar Fontes, xefe do Departamento de Orientación do IES Santa Comba; Ana López, xornalista da revista Escuela; José Manuel Gutiérrez, de CEIDA Euskadi e Lydia Nicollet, coordinadora europea da Confint. Para estes expertos pes, sobre todo, na súa decisión a orixinalidade, a rigorosidade, a capacidade de sensibilización e o grao de madureza na elaboración técnica das propostas. A estes 40 premios outorgados polo xurado, hai que sumar premios outorgados polas organizacións colaboradoras, que asignarán os premiados pola participación dos seus estudantes. Desta forma incorpóranse ao campus outros 30 alumnos dos cinco países participantes.

• Comentar

O Campus do Mar convoca o curso internacional Cambio global antropogénico no océano, coa colaboración da Asociación Portuguesa de Educación Ambiental e co cofinanciamento da FECYT, no marco da proposta do proxecto que resultou seleccionada na última convocatoria de libre concorrencia competitiva de axudas ao fomento da cultura científica e a innovación. A colaboración coa ASPEA determinou a selección da cidade portuguesa de Viana do Castelo pola súa facilidade para integrar as comunidades educativas de ambos os dous lados da fronteira.

Está previsto que as prazas do auditorio queden repartidas a partes iguais para os dous colectivos docentes dos países veciños. Para facilitar os desprazamentos sairán autobuses de Santiago e de Vigo, cuxo custo corre a cargo do orzamento do curso.

Para os docentes que sigan o curso dende localidades e países que non lle permitan desprazarse, poderán seguir o curso por streaming mediante un usuario que solicitará enviando un correo a oceantica@campusdomar.es. Tanto os asistentes presenciais coma os que sigan o curso por streaming recibirán a correspondente acreditación da formación por parte da Universidade de Vigo, pero antes terán que matricularse a través da plataforma de formación do profesorado Bubela da Universidade de Vigo.

O programa, recolle 45 minutos para que os asistentes presenten as súas experiencia de aula, laboratorio e campo que teñen relación coas temáticas tratadas no curso. En concreto presentaranse as 5 máis destacadas das enviadas durante o prazo de matrícula a oceantica@campusdomar.es. Ademais desta selección de actividades que presenten os asistentes, no programa recóllense outras 6 dimensións:

1. Actualización científica sobre cambio global, cambios na física da atmosfera e na do océano, e cambios na ecoloxía do océano no contexto do cambio global contemporáneo
2. Aspectos de divulgación científica sobre cambio global no océano que poden ser útiles para o ensino: as respostas educativas ao cambio climático que abordou neste curso o museo da Fábrica de Ciencia Viva de Aveiro e comunicación das interaccións ser humano - mar na fronte marítima
3. Posta en común sobre as respostas en programas de Educación Ambiental relevantes no Estado, en Portugal, en México e a nivel europeo en xeral
4. O papel das Ciencias sociais nas respostas educativas aos cambios globais: Pedagoxía Social e Economía do cambio global
5. As competencias docentes para xerar respostas educativas ao cambio global
6. Saída de campo para estudar os efectos das cicloxéneses explosivas deste inverno sobre a barra de Vila Praia de Áncora, como recurso didáctico para o estudo dos impactos do cambio global oceánico sobre a morfoloxía costeira.

Programa do curso (pulsa aquí).

• Comentar

Está publicada en Climántica TV o vídeo da conferencia “20101, Regreso ao pasado da Ciencia e da Técnica nas crises” que impartiu, no IES Poeta Añón, Francisco Sóñora, director do proxecto Climántica, e que se elaborou con imaxes aportadas polos alumnos asistentes.

Trátase dunha visión retrospectiva dende un futuro más aló da extensión máxima das previsións do IPCC, para contribuír así a romper a barreira mental da escala temporal na análise do reto do cambio climático. O fío condutor argumental considera a capacidade que temos e tiveron os nosos antecesores de afrontar retos e de modificar o seu contorno.

Analízase este devir histórico con proxeccións futuras ata o 2101 dende a sucesión de ciclos nos que cada un iníciase como resposta a unha crise debida á escaseza de recursos, que leva a innovacións creativas e a posta en xogo de novas tecnoloxías baseados na explotación de recursos, dando paso a así a un novo ciclo. Dende a aparición do xénero Homo, defendeu que cada ciclo é máis curto, con máis potencia enerxética, menos eficiencia e máis impacto ambiental.

A historia parte dunha crise debida a un cambio climático global natural e remata co último gran reto que afrontou o ser humano nun suposto século pasado (século XXI), no que o cambio climático foi antropoxénico.

O primeiro cambio climático do que se parte foi debido ao inicio do ciclo de glaciacións que se producen de forma bastante cíclica dende que o xénero Homo está presente. Precisamente sitúase a aparición de Homo como resultado das respostas á deforestación dos contornos frondosos africanos debido á glaciación de fai 2,5 millóns de anos. Xustificase estas respostas ao cambio climático polas características evolutivas do xénero Homo.

A segunda gran crise que se trata é a superación do último período glaciar (glaciación do Würm) quedando Homo sapiens sapiens como única especie do xénero que logrou superar este período. Fixo tamén alusión á que abandono da crise derivada da saída desa gran glaciación, implicou a revolución da aparición da agricultura.

Sobre a agricultura, mencionou a crise que puido supoñer a superpoboación derivada da agricultura fronte a escaseza de recursos entre os que destacaron a falta de solo para cultivar. Explicou tamén como se superou esa crise na Idade media coa innovación que supuxo a forxa hidráulica para obter aceiro coa forxa hidráulica e a aparición do arado de ferro que se conseguiu con esta innovación tecnolóxica.

Sobre esta revolución do aceiro, xustificou a crise que arrastrou pola deforestación que supuxo, na etapa fría preindustrial en zonas moi centradas no aceiro con climas fríos e húmidos, como era Inglaterra. Deste xeito situou a última gran revolución (revolución industrial), que se potenciou no século XX coa aparición dos vectores enerxéticos: electricidade e carburantes para motor de combustión interna. Explicou como esta revolución entrou en forte crise definitivamente a inicios do século XXI.

Chegando a este punto fixo referencia ás evidencias, causas e consecuencias do cambio climático no escenario de crise da etapa industrial. Tamén reflexionou sobre o crecemento exponencial da poboación coa crise alimentaria asociada, e aparición dos fertilizantes industriais que permitiron a obtención de máis proteínas cárnicas. Sobre esta innovación tecnolóxica que supuxo a obtención de máis alimentos para superpoboación, incorporou a crise ambiental do exceso de sales de Nitróxeno nos ecosistemas, e aos problemas derivados da eutrofización.

Na última parte fixo referencia ás respostas do século XXI á crise dos combustibles fósiles e ao reto do cambio climático, partindo das respostas da segunda metade do século XX á crise do petróleo, para obter electricidade dende a fisión nuclear e as súas consecuencias ambientais. Abordou o desenvolvemento de enerxías renovables no século XXI.

Por último fixo referencia a contribución das investigacións do século XXI sobre novas fontes de enerxía obtidas da fusión, sobre o papel do H como novo vector vinculado á enerxía limpa, sobre a eficiencia enerxético, e a importancia das boas prácticas para a xestión dos recursos enerxéticos e da auga.  Nesa liña de argumentación, destacou a importancia da educación, convidando aos alumnos a sentirse partícipes na construción desa última parte da historia, en relación ás respostas ao cambio climático e a crise dos combustibles fósiles. Para dar pasos nesa dirección, recomendoulles participar no congreso xuvenil e no campus Oceántica14.

• Comentar

Xa está publicado o vídeo dos Encontros educativos Oceántica 13-14, celebrados o 21 de outubro, xuntaron aos 350 estudantes galegos de ESO e Bacharelato de toda Galicia que encheron o auditorio da Facultade de Ciencias da Universidade de Vigo, con 1.215 que os seguiron dende aulas de centros educativos de localidades doutras comunidades autónomas - Valencia, Alicante, Castelló, San Sebastián dos Reis, Alcalá de Henares, Badaxoz, Huelva, Tenerife, Almería e Eivissa - e doutros sete países - Polonia, Eslovaquia, Portugal, México, Arxentina, Perú e Costa Rica -.

Os Encontros educativos Oceántica 13/14 consistiron nun encontro educativo organizado polo Campus do Mar no marco do proxecto Oceántica con tres grandes obxectivos. O primeiro era achegar contidos para estimular a produción de traballos multimedia para o congreso xuvenil internacional Oceántica 14. O segundo foi presentar os resultados de Oceántica 13, no que participaron máis de 300 estudantes de tres comunidades españolas, de Portugal, Polonia, Costa Rica, Arxentina e México. O último obxectivo era presentar as iniciativas para Oceántica 14 para recoller as suxestións e achegas das comunidades educativas interesadas en participar en Oceántica 14, motivo polo que se apuntaron a estes encontros educativos.

O arranque da xornada tivo lugar no Edificio de Ciencias Experimentais. Alí despois da inauguración por parte do reitor da Universidade de Vigo, Salustiano Mato; iniciouse o desenvolvemento do primeiro obxectivo da xornada, mediante o desenvolvemento dunha secuencia de catro breves conferencias inspiradas no modelo TED, para achegar coñecementos sobre liñas conceptuais transversais prioritarias para Oceántica 14.

A primeira das conferencias foi impartida polo director do Campus do Mar, Emilio Fernández, tomou a palabra para impartir a primeira conferencia, dunha secuencia das catro que se impartiron ao longo da xornada, como fonte de datos, contidos e contextos para inspirar os produtos de sensibilización sobre a investigación oceánica para a sostibilidade deste medio. O catedrático de Ecoloxía da Universidade de Vigo formulou a importancia de estudar o océano para facer fronte aos retos ambientais do século XXI, centrándose de forma especial no cambio climático e na sostibilidade do medio oceánico.

A continuación interveu Luis Gago, catedrático de Xeociencias Marinas e Ordenación do territorio, que impartiu, a charla "Buscando o Océano primitivo: A Terra en Marte". Este profesor defendeu o proceso de formación do Oceáno na Terra e a importancia da súa permanencia no tempo, dende a comparación cos desaparecidos océanos marcianos. A súa conferencia buscou conseguir a visión global da sostibilidade dun sistema complexo susceptible de perderse ou alterarse, tomando como referencia a perda dos océanos en Marte. Un marco de reflexión comparativo global deste tipo que xera oportunidades para sensibilizar sobre a conservación global dos océanos.

A terceira miniconferencia da serie de catro, foi defendida polo catedrático en Física da Terra da Universidade de Vigo, Moncho Gómez Gesteira. Este catedrático de Física defendeu a relevancia de desenvolver modelos de simulación informáticos baseados en cálculos físicos e matemáticos, para determinar os riscos de inundacións no medio costeiro. Ao longo da conferencia presentou as súas simulacións informáticas desenvolvidas polo seu equipo no que se inclúen os datos históricos de inundacións costeiras, e os escenarios derivadas do cambio climático, con especial atención ás predicións de suba do nivel do mar e a proliferación de fenómenos extremos.

A última conferencia foi defendida por Anxo Guerra, o Profesor de Investigación do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) no Instituto de Investigacións Científicas (CSIC) no Instituto de Investigacións Mariñas de Vigo, xefe do grupo de investigación Ecoloxía e Biodiversidade Mariña. Este científico presentou as súas investigacións sobre os requirimentos ecolóxicos da posta e alevinaxe dos polbos no Parque Nacional de Illas Atlánticas, para inspirar a produción de traballos multimedia de sensibilización relativos á conservación de especies e hábitats oceánicos.

Para seguir co desenvolvemento deste obxectivo de achegar coñecementos singulares que estimulen a produción multimedia para o congreso xuvenil Oceántica 14, os alumnos buscaron información en dúas fontes no exterior do auditorio. Estas dúas iniciativas foron a realización de sete talleres comunicados por científicos mediante experiencias prácticas sobre as correntes mariñas, os animais que hai na auga, os otólitos e o seu papel nos desprazamentos dos peixes, as zonas de pesca e a frota pesqueira española, o talle mínimo dos peixes, a importancia das dunas, a acidificación do océano ou a xestión integral da zona costeira.

Tamén se buscou información que inspire traballos para o congreso xuvenil Oceántica 13 mediante a visita de diversos laboratorios da Universidade de Vigo. Para desenvolve estas visitas, os máis de 350 rapaces e rapazas que seguiron as xornadas a nivel presencial, distribuíronse en grupos que visitaron os laboratorios das facultades de Química, Ciencias do Mar, Bioloxía e das escolas de enxeñaría de Minas e Telecomunicación. O Centro de Apoio Científico e Tecnolóxico á Investigación, CACTI, foi outro dos lugares de destino para recompilar a información procedente das fontes empíricas. Aquí conseguiron o instrumental que se emprega no laboratorio de seguridade alimentaria e desenvolvemento sostible, comprobaron que se fai e para que serve un laboratorio de detección remota e coñeceron, entre outras cousas, que son e para que se empregan a microscopía electrónica e a nanotecnoloxía

A valoración de Oceántica 13 e as propostas para Oceántica 14

Para o desenvolvemento do segundo obxectivo o responsable deste proxecto e do proxecto Climántica, Francisco Sóñora, presentou os resultados de Oceántica 13. A continuación subiron ao escenario os autores premiados en Oceántica que estaban no auditorio. Estes foron entrevistados polo profesor da Facultade de Ciencias Sociais e da Comunicación, Chechu Pérez, que conduciu un acto no que tamén aproveitou a súa participación para transmitir a importancia non só de facer ciencia senón de tamén "de compartir cos demais os resultados dese traballo". O profesor Pérez, ao longo da súa entrevistas, preguntou aos estudantes os obxectivos dos seus traballos premiados e as técnicas usadas. Estes autores que participaron como premiados no Campus internacional Oceántica 13, tamén responderon a preguntas relativas aos vídeos elaborados polos seus grupos e ao musical, todos eles traballos realizados en equipo co obxectivo de sensibilizar sobre os dous grandes retos ambientais do século XXI: o cambio climático e a sostibilidade dos océanos.

O último obxectivo dos encontros, consistente en recoller as iniciativas para Oceántica 14 desenvolveuse mediante un coloquio co que concluíron as xornadas, e que foi moderado por Francisco Sóñora. Nese coloquio tamén participaron por video conferencia catro docentes en calidade de representantes das catro grandes categorías de centros que participan no proxecto: centros de diferentes comunidades autónomas de España, centros de Iberoamérica, centros de Portugal e centros con seccións bilingües de español en diferentes países de Europa.

Representando os países iberoamericanos participou Julio Ríos, profesor de Bioloxía do Colexio Madrid de México, formador de profesores nese país, e bo coñecedor dos diferentes sistemas educativos iberoamericanos. O profesor Ríos destacou o interese de contextualizar Oceántica en ecosistemas costeiros singulares en Iberoamérica como os manglares. Tamén propuxo realizar encontros presenciais Oceántica en diferentes países, con modelos semellantes ao de Oceántica 13-14.

Os centros europeos con seccións bilingües estiveron representados nesta vídeo conferencia pola profesora de español de Polonia da escola polaca Gimnazjum 34 im. Kamila Baczynskiego de Lodz, Karen Piera. A profesora Piera recomendou seguir afondando nos aspectos de convivencia intercultural, que enriquecen, fortalecen e motivan a aprendizaxe das linguas estranxeiras.

Os centros das diversas comunidades españolas estiveron representados pola profesora de Bioloxía e Xeoloxía do IES Virxe do Remedio de Alacante, Mar Serra. A profesora Sierra, que coordina os proxectos Oceántica e Climántica no IES Virxe do Remedio de Alacante, apostou por reforzar a colaboración interdisciplinar entre departamentos sobre aspectos ambientais que poidan ser compartidos por diversas comunidades autónomas españolas.

A última intervención correu a cargo da profesora de Bioloxía da Escola Secundaria D. Duarte de Coimbra, María de Jesús Bento, coordinadora dos proxectos Oceántica e Climántica nese centro. A profesora Bento recomendou reforzar os lazos culturais entre os diferentes países que participan, para que as propostas de Oceántica 14 sexan aínda máis interesantes en Portugal. Tamén recomendou incorporar o inglés como idioma do portal do congreso xuvenil virtual, para estimular a participación doutros países.

Os alumnos tamén participaron neste coloquio co que concluíron os encontros. Dende a sala trasladouse á organización o seu interese porque Oceántica desenvolva itinerarios costeiros próximos aos seus centros. Tamén pediron intervir a través da video conferencia os alumnos de Alicante e de Polonia. As súas intervencións centráronse en contar o seu interese por participar en Oceántica 14, polo que para eles supuxo participar en Oceántica 13.

• Comentar

A Asociación Portuguesa de Educación Ambiental (ASPEA) convidou ao equipo Climántica a que presentara en sesión plenaria no auditorio do Parque Biolóxico de Gaia as estratexias metodolóxicas para o estímulo da creatividade que están a desenvolver nos estudantes no marco dos proxectos Climántica e Oceántica.

O contido da conferencia quedou recollido integro neste vídeo. Nel recóllense, a modo de introdución, as declaracións que fixo a responsable da organización, Fátima Matos Almeida. Esta destacada educadora ambiental portuguesa manifestou nesa introdución que as actividades das xornadas serán desenvolvidas a partires da creatividade, como elemento unificador das diferentes formas de expresión na área das artes visuais, da pintura, da escultura, da expresión dramática, da ciencia e da paisaxe.

Nesa liña, o director de Climántica e coordinador de Oceántica, Francisco Sóñora, situou sobre os denominadores comúns dos dous proxectos, os fitos metodolóxicos para o estímulo da creatividade, así como as competencias básicas aplicadas e os tipos de contidos de expresión artística elaborados polos alumnos para a sensibilización ambiental.

Nese percorrido, fixo especial fincapé nos produtos presentados ao Congreso Xuvenil internacional Oceántica 13, organizado a modo virtual no marco do proxecto Oceántica e no que participaron 302 estudantes procedentes de Galicia (175), resto de España (60), Portugal (20), México (32), Arxentina (6), Costa Rica (6) e Polonia (3). Da modalidade de traballos que se presentaron (vídeos, presentación, relatos, poesía, etc.), seleccionáronse para expoñer neste foro unha selección daqueles máis ricos a nivel multimedia e con dimensións de competencias de comunicación artística singulares para cada un dos exemplos postos. Tamén se fixo fincapé nas orientacións dos mesmos para sensibilizar sobre o estudo do medio mariño e as súas implicacións para a Educación Ambiental da cidadanía.

A continuación referiuse ao Campus Xuveníl Internacional Oceántica 13 comentando imaxes do seu vídeo, para destacar nelas as competencias de comunicación e sensibilización audiovisual expresadas nos vídeos elaborados polos 6 grupos de 6 e 7 membros cada un. Expúxose ademais a creatividade e as competencias postas en xogo na creación do argumento, guións e ensaios de temas do musical, no que participaron todos os alumnos do campus e que se titulou O mar en cinco notas.

Por último o relator convidou a subir a dúas das alumnas da Escola Secundária D. Duarte de Coimbra de Coimbra premiadas e que participaron en Oceántica 13. Empezou intervindo, Maria Palaio autora de Unha mao cheia de cricos matava a fome, quen fixo referencia aos aspectos máis emotivos e vivenciais do campus. De seguido interveu Rita Joana da Cruz Roque, autora de Testemunho de uma gaivota que deixou de ser branca, que se centrou na descrición e valoración das diferentes actividades do campus. O auditorio tamén puido escoitar e acompañar con palmas a canción que interpretaron as tres alumnas de Portugal que participaron no campus.

O equipo Climántica quere agradecer á ASPEA que leve contando coas súas metodoloxías en todas as xornadas que organizou dende o curso 2009-2010, participando por tanto xa nas II Jornadas Art´Ambiente celebradas en Aveiro e recollidas na TV local.

• Comentar

Os centros educativos de calquera país poderán participar no Encontro educativo Oceántica 13/14, polo que os que non poidan asistir a Vigo o día 21 de outubro, poderán seguilo en directo por streaming sen máis que solicitalo enviando un correo a oceantica@campusdomar.es

O encontro educativo OCEÁNTICA13/14 está concibido como unha xornada de achegamento entre centros educativos no marco de OCEÁNTICA, o proxecto CTS do Campus do Mar co obxectivo de reunir á comunidade educativa en torno ao coñecemento e estudo dos océanos, facendo achegas de contido mediante 4 breves conferencias coloquio impartidas por destacados científicos, a realización de obradoiros e as visitas a facultades e centros de investigación. Ademais de convidar á comunidade educativa a recibir estas achegas de coñecemento, convidarase a que poida coñecer a vida dun campus universitario, e tamén a que participe nas actividades asociadas a esta iniciativa ao longo do curso 2013-2014. Por iso se aproveitará a ocasión para recapitular sobre as experiencias de Oceántica13 e para presentar as iniciativas de Oceántica14.

Sobre Oceántica13 farase un recorrido por momentos singulares que foron claves para o desenvolvemento do campus xuvenil internacional que xa se poden visualizar no seu vídeo publicado na WebTV do Campus do Mar. E tamén se analizarán competencias e estratexias de comunicación de calidade recollidas nos traballos publicados no portal do Congreso xuvenil internacional Oceántica13, no que tamén quedaron publicados os vídeos realizados no campus.

Por tanto esta xornada inclúe conferencias de destacados investigadores do Campus do Mar e coloquios con eles, actividades de divulgación científica mariña, visita a centros universitarios e actividades lúdicas e de convivencia. En relación ás actividades relativas a acadar coñecementos, procedementos e actitudes, destacan as seguintes:

Catro charlas - coloquio breves impartidas por destacados investigadores do Campus do Mar que disertarán sobre temáticas que se destacarán no congreso OCEÁNTICA 2014:

• Por qué estudamos os océanos no Campus do Mar?
• Como se formaron os océanos?
• Como se observan os océanos: as tecnoloxías oceánicas
• A vida nos océanos

Breve recapitulación de Oceántica13. Nela farase unha posta en común global dos traballos presentados ao Congreso Xuvenil Internacional OCEÁNTICA13 e dos traballos en equipos heteroxéneos elaborados durante o campus OCEÁNTICA13.

Presentación de OCEÁNTICA14: xornadas de formación para o profesorado, Ciclos de Conferencias de Divulgación Científica, Congreso Xuvenil internacional e Campus Xuvenil OCEÁNTICA14, Encontros de Oceántica coas comunidades educativas, etc.

Participación nos obradoiros de divulgación científica mariña Mergúllate no Océano nos que terán a ocasión de coñecer diversas propostas experimentais a través de 7 stands: circulación oceánica, identificación de plancto, papel dos otolitos, localización de caladoiros e recursos pesqueiros e marisqueiros, formación e papel das dunas, acidificación do océano e cambio climático, xestión integral costeira.

Carreira de orientación polo Campus de Vigo que conducirá a visitar as dúas facultades nas que os monitores, estudantes das correspondentes facultades, lles amosarán os centros e como se desenvolve o día a día dun estudante universitario.

Interacción cos equipos técnicos altamente cualificados do Centro de Apoio Ceintífico e Tecnolóxico á Investigación (CACTI). Visitaranse equipos, resultados e instalacións avanzadas relacionadas coa detección remota, a nanotecnoloxía, a microscopía electrónica ou a seguridade alimentaria e manterase unha continuada e constante interacción cos técnicos altamente cualificados que actuarán como monitores.

• Comentar

Corenta rapaces e rapazas de Galicia, Alicante, Alcalá de Henares, Portugal, México, Arxentina e Polonia integraron o Campus Xuvenil Internacional Oceántica13 organizado polo Campus do Mar no Campamento Xuvenil da Devesa, en Ribadeo (Lugo). Foron os gañadores do I Concurso do Congreso Xuvenil Internacional virtual Oceántica 2013, que participaron con traballos multimedia de sensibilización sobre a sostibilidade do medio mariño e cambio climático. O campus implicou a estes premiados noutros dous importantes desafíos, esta vez desenvolvendo a súa capacidade de traballo en equipos de traballo e en gran grupo: crear vídeos de 5 minutos con propostas para un futuro sostible da costa galega e asturiana, para o cal traballaron en grupos de seis; e montar un número musical de temática mariña que interpretaron o sábado no Teatro de Ribadeo ante o público xeral.

Na primera xornada do Campus, os alumnos tiveron pola tarde o seu primeiro contacto coa interpretación. Da man de Antón Coucheiro, guionista e director de escena, realizaron exercicios de interpretación libre, creación de personaxes, dramatización e improvisación, da que saíron personaxes tan dispares como o loro "cocorico", o pallaso "tiquitisplín", o cangrexo sen nome, a serea mar, a avogada "Dominga" ou a xitana "Shakira". E tras esta primeira aula de teatro, chegou o primeiro contacto coa costa lucense. Todo o grupo baixou ata a praia das Catedrais para facer actividades de ocio e tempo libre. Despois da cea, celebrouse a primeira reunión para a creación do número musical. Os rapaces reuníronse novamente con Antón Coucheiro e José Rodríguez, profesor da Escola de Altos Estudos Musicais da Coruña, para traballar na preparación do número musical, definir o guión, as coreografías e as dramatizacións.

As actividades do segundo día desenvolvéronse en Burela pola mañá e en Ribadeo pola tarde. A xornada empezou no porto de Burela, onde Pablo Villapol, cronista do diario El Progreso, lles falou do pasado e presente da Mariña lucense e, en especial, dos portos de Burela e Ribadeo. Villapol explicoulles, entre outras cousas, que Ribadeo e Burela son dous pobos socioloxicamente moi distintos. Ribadeo tivo un importante pasado como porto pesqueiro e comercial, e o tráfico marítimo xerou moita riqueza, ata o punto de chegar a contar con tres bancos propios. Non obstante, a día de hoxe, a pesca practicamente desapareceu e o tráfico de mercadorías é moi limitado. O presente e futuro é o porto deportivo, o máis importante entre A Coruña e Oviedo. Polo contrario, Burela é un pobo de recente creación, que creceu fundamentalmente en torno á pesca do bonito. A infraestrutura pesqueira coa que conta esta vila é moi importante e o seu porto de pesca é un dos máis relevantes de Europa.

Despois desta charla, os estudantes de Oceántica puideron visitar o barco boniteiro Reina do Carmen no mesmo porto de Burela. Alí, o señor Balbino, pescador durante 30 anos e promotor deste barco museo, explicoulles o funcionamento de diferentes aparatos e faloulles da evolución dos métodos de pesca, relacionando a súa evolución cun incremento do impacto ecolóxico sobre os ecosistemas oceánicos. Tamén se referiu á vinculación de Burela coa pesqueira do bonito, o seu desenvolvemento a partir da década dos sesenta, impulsada pola promoción do recurso debido á instauración da festa do bonito. Vinculou esta expansión co desenvolvemento do pobo e a atracción de inmigrantes. Así mesmo, fixo mención a que cada vez é necesario pescar o bonito do norte a máis distancia da costa.

A continuación participaron nos talleres "Mergúllate no Océano" que o Campus do Mar organiza en diferentes localidades de Galicia para concienciar á cidadanía sobre a importancia da conservación do medio mariño. Aproveitando que ese día se celebraba en Burela, os corenta alumnos do Campus Oceántica desprazáronse ata a vila para realizar os talleres e exercer despois de divulgadores cara ao público. Xa nos postos de Mergúllate nos Océano, os corenta participantes distribuíronse en grupos de seis para recibir formación directamente dos divulgadores do Campus do Mar, que os asesoraron sobre as correntes mariñas, os animais que hai na auga, os otólitos (que indican, entre outras cousas, a idade dos peixes), as zonas de pesca e a frota pesqueira española, o talle mínimo dos peixes, a importancia das dunas, a acidificación do océano ou a xestión integral da zona costeira. Unha vez formados, os rapaces colleron o control dos postos e, por parellas, foron os encargados de impartir os talleres e explicar toda a información ao público que visitou Mergúllate non Océano.

Pola tarde, despois dun pícnic no Miradoiro de Monte Castelo (Burela) e dun paseo pola praia de Arealonga, reuníronse en Ribadeo con Jaime Cabeza, catedrático de dereito laboral da Universidade de Vigo, que lles falou sobre as condicións laborais dos pescadores. Segundo lles explicou, controlar e inspeccionar o traballo no mar é moi difícil, polo que tradicionalmente se realizaron prácticas excesivas, con xornadas de traballo moi longas, condicións perigosas e salarios baixos. A isto contribúe tamén que os armadores abandeiren os seus barcos en países con condicións laborais moi precarias, que se aplican a todos os que traballen na nave.

O terceiro día dedicouse ao litoral asturiano. Alí o catedrático de Ecoloxía Emilio Fernández Suárez, o director do Campus do Mar, dirixiu unha serie de actividades sobre Ecoloxía litoral e intermareal. O catedrático da Universidade de Vigo levou os participantes de Oceántica ata a praia de Frexulfe, no concello asturiano de Navia para traballar nun areal que está declarado Monumento natural e que conta cun importante ecosistema. Alí, os rapaces tiveron ocasión de ver de preto os estratos que forman as rochas, así como as especies animais e vexetais que hai nos sistemas intermareais (zonas que son metade mariñas e metade terrestres). Divididos en grupos de traballo, observaron e analizaron a natureza dende o punto de vista dun ecólogo. Para iso, previamente, o profesor Fernández formuloulles preguntas que deberían responder coa observación en grupos de 6 membros. Tamén lles pediu que durante as observacións se fixeran novas preguntas.

Unha vez concluído os 45 minutos de observación, procedeu a facer unha posta en común das respostas achegadas polos diferentes grupos. O obxectivo da actividade era reflexionar sobre os valores ecolóxicos dos ecosistemas das praias, en contextos como pode ser o da toma de decisións científicas relativas á protección de ecosistemas, aplicando o concepto de servizo ecolóxico. Para iso insistiu na diferenza de valor e prezo, e puxo o exemplo dunha especie invasora presente nese ecosistema, para referirse á necesidade de eliminalas, se non teñen interese, ou ben, se son útiles, tomar decisións de mantelas illadas e controladas para que non afecten á dinámica dos ecosistemas. Aproveitou a posta en común sobre as respostas ás preguntas previas á observación, para evidenciar diferentes servizos ecolóxicos da praia, como o papel de depuración da auga doce do río, xustificando, sobre a base dos diversos servizos analizados, a necesidade da súa protección. Na posta en común tamén contestou a novas preguntas que se formularon os alumnos durante as súas observacións, como foi o caso do motivo de por que había moitos mexillóns nas rochas que percebes. A esa pregunta en concreto respondeulles que o mexillón se reproduce máis rápido e tende a colonizar as rochas, eliminando así superficie de colonización das rochas. Concluíu coa súa resposta, que nas zonas nas que hai moito mexillón é moi difícil encontrar outras especies fixadas na rocha, como pode ser o caso do percebe.

Despois das actividades de Frexulfe e dunha comida pícnic no pobo Puente de Vega, pola tarde visitaron a vila de Luarca e o Centro da Lura Xigante, onde puideron ver varios exemplares deste cefalópodo, e onde o director, Luis Laria, lles falou das súas características. Contoulles, por exemplo, que son os animais co ollo máis grande, de mesmo 12 centímetros de diámetro; ou que o seu cerebro é como un donuts, cun perforado no medio polo que pasan o esófago e os alimentos. A continuación, na zona dedicada á pesca da balea, expuxo a importancia histórica deste recurso en Luarca, a súa pesca, e a extinción da especie cantábrica, co obxectivo de reflexionar sobre a sostibilidade dos recursos pesqueiros.

No mesmo museo, asistiron tamén á charla de Juan Antonio Martín Losada, cronista oficial de Luarca, que lles falou do pasado e presente desta vila asturiana. Segundo lles explicou, a referencia histórica máis antiga de Luarca data do século X e a poboación foi crecendo entorno a porto e aos barrios pescadores. Martín Losada contoulles tamén que na historia de Luarca houbo varios fitos moi importantes: a concesión do foro no século XIII, que deriva na creación dun porto de baleas e na creación dunha industria de construción de barcos; e o privilexio do alfolí, o almacén de sal, que se lle concedeu no século seguinte e que deu lugar a un importante movemento de importación e exportación. No que respecta á pesca, a época de maior esplendor foi nos séculos XV e XVI, coa pesca da balea. A partir do século XVII houbo un importante retroceso económico e comezou a emigración cara a América. Hoxe en día, segundo lles explicou, Luarca é unha vila de servizos que depende moito do turismo, e onde a pesca é algo xa residual.

Para finalizar a xornada en Luarca, os rapaces e rapazas do Campus fixeron unha visita ao Parque da Vida. Este espazo é un referente en actividades de divulgación científica. Trátase dun percorrido de dous quilómetros entre arboredo autóctono, no que se explica, ademais como se creou a Terra, a vida, e como evolucionaron a xeoloxía e as especies. Neste percorrido centrouse en dous puntos: 1) na relación dos cambios na distribución dos continentes, cos grandes cambios ambientais e coa evolución das especies, 2) na parte de Educación Ambiental. Esta visita tamén foi conducida por Luis Laria, quen dirixe tamén este centro de divulgación científica e ambiental. Ademais, contan cun centro de recuperación de animais exóticos nos que os alumnos de Oceántica puideron tocar en vivo e en directo varios exemplares de serpes, entre elas un Pitón. Remataron a visita cunha sesión no planetario do Parque, onde lles explicaron a situación das estrelas e constelacións.

No cuarto día pechouse o programa das actividades de recompilación de datos para o desenvolvemento de proxectos. Conseguiu un itinerario xeolóxico pola famosa praia das Catedrais. Os participantes estiveron acompañados pola experta en oceanografía xeolóxica Sandra Mosquera, que lles ensinou as distintas partes desta Reserva da Biosfera. Segundo lles explicou, o nome orixinal da praia era Agusantas, pero as impresionantes formas que se foron creando nos acantilados remataron por darlle a denominación coa que este espazo é internacionalmente coñecido. Esta praia, declarada Monumento Natural, conta con distintas formacións na rocha, todas elas provocadas pola erosión. No primeiro tramo hai fundamentalmente covas, pero a medida que se avanza polo areal, empezan a aparecer furnas, bufadoiros (que son covas sen unha parte de teito) e arcobotantes, os arcos de pedra que forman a imaxe máis típica desta praia. Sandra Mosquera tamén lles falou de toda a bioloxía mariña que se pode encontrar nas rochas das Catedrais: anémonas, mexillóns, percebes ou lapas, entre outras; e contoulles a lenda da serea que encerraron nun dos arcos da praia para que deixase de seducir aos pescadores cos seus cánticos.

A tarde desta penúltima xornada do Campus estivo dedicada ao traballo nos proxectos de grupo e ao ensaio do musical que interpretaron ao día seguinte no Teatro de Ribadeo. Para rematar o día, puideron pasar unhas horas practicando diversos deportes náuticos en Ribadeo. Titorizados polos monitores do Club Náutico, percorreron a franxa de ría que separa Ribadeo da localidade asturiana de Figueras en kaiak, zodiac e vela lixeira. Xa de volta no Campamento da Devesa, celebraron a festa de fin de Campus coa presenza novamente do guionista e director de escena Antón Coucheiro, que lles propuxo diversas actividades de animación.

A mañá da última xornada do Campus estivo dedicada ao ensaio xeral do musical e á finalización dos vídeos. Os rapaces traballaron en equipos para compilar todo o aprendido durante o Campus en pezas audiovisuais duns 5 minutos de duración. Os grupos estaban formados por seis ou sete compoñentes de idades e nacionalidades diferentes para potenciar a diversidade e favorecer o traballo interxeracional e intercultural.

Os resultados puideron verse pola tarde no Teatro de Ribadeo, seis vídeos cun alto compoñente de creatividade e unha mensaxe moi clara: a necesidade de coidar o medio mariño e realizar prácticas sostibles que axuden á conservación das especies. Tras a proxección dos vídeos, comezou o musical, ideado e interpretado polos propios participantes do Campus, baixo a dirección do guionista e director de escena Antón Coucheiro e do profesor da Escola de Altos Estudos Musicais da Coruña, José Rodríguez.

O musical “O océano en cinco notas" puxo o punto final á primeira edición do Campus Internacional Xuvenil Oceántica. Todos os alumnos participaron nesta última representación, que se celebrou no Teatro de Ribadeo e na que tamén se proxectaron os traballos audiovisuais realizados coa información recompilada durante estes cinco días. O espectáculo, conducido por Antón Coucheiro, contaba a historia dunha viaxe polo fondo do mar nun submarino amarelo. María, a protagonista, ía encontrando todo tipo de especies mariñas pero tamén restos da contaminación que está a xerar o ser humano cos seus residuos. O musical finalizou cunha canción interpretada por todo o equipo de Oceántica 2013 e, novamente, cunha mensaxe de concienciación para que a sociedade en xeral coide dos océanos.

As impresións de todas as partes implicadas neste Campus Oceántica 2013 son moi positivas, sorprendendo a capacidade dos alumnos para absorber a información, procesala e transmitila nun espazo de tempo tan curto. Nas enquisas de satisfacción realizadas, os alumnos destacaban a grande experiencia que supuxo para eles compartir estes días con rapaces doutras nacionalidades, así como todos os coñecementos que puideron adquirir coas charlas e visitas realizadas, e o gratificante que lles resultou participar na creación dos vídeos e do musical. Os profesores que acudiron acompañando aos alumnos estranxeiros e de fóra de Galicia tamén valoraron moi positivamente o Campus e aseguraron que Oceántica é un grande apoio para as ensinanzas ambientais na aula.

• Comentar

Xa está aberto o prazo para votar os traballos presentados ao congreso xuvenil internacional Oceántica13 que están publicados en http://congresooceantica.campusdomar.es, e que se desenvolveu no marco do proxecto Oceántica promovido polo campus de excelencia internacional Campus do Mar. Neste congreso participaron estudantes españois de Galicia, Comunidade Valenciana, Madrid e Cataluña, xunto cos de outros cinco estados da UE e de América Latina (Portugal, Polonia, México, Arxentina e Costa Rica). Os autores de traballos con maior valoración como resultado da avaliación do xurado (70% da cualificación) e das votacións dos usuarios do portal (30% da cualificación), serán premiados como asistentes ao campus xuvenil internacional Oceántica13.

• Comentar

• Comentar

Xa está operativa a plataforma para subir os traballos do Congreso xuvenil internacional Oceántica13, que contén as bases da convocatoria e os titoriais coas explicacións para subir os traballos á plataforma. Os traballos poden facerse en todos os formatos de comunicación académica, e con calquera fórmula de divulgación e sensibilización a través da web. Déixase a disposición dos usuarios este póster para imprimilo e pegalo nos centros educativos.

Os alumnos poden facer os traballos por iniciativa propia ou dentro de iniciativas académicas, como a que se explica no vídeo da experiencia do IES Virgen del Remedio de Alacante. Nel móstranse as bases do traballo coordinado pola profesora Mar Sierra, que consiste na colaboración entre os departamentos de Bioloxía e de Plástica para orientar aos alumnos na elaboración de traballos de sensibilización ambiental nun marco interdisciplinar de comunicación científico – artística.

Tamén está publicado en Climántica TV o vídeo da presentación do congreso xuvenil internacional na inauguración dos encontros educativos sobre a orientación vocacional relativa á investigación no ámbito do medio ambiente e da saúde que se celebraron no auditorio da Casa de cultura de Boiro o 19 de abril de 2013.

• Comentar

Durante o venres 12 e o sábado 13 de abril de 2013, tivo lugar o inicio do proxecto Oceántica, coa organización dun curso sobre as rías, que se estendeu en dúas intensas xornadas de traballo. O proxecto Oceántica é unha iniciativa coa que o Campus do Mar quere experimentar modelos educativos de Ciencia, Tecnoloxía E Sociedade.

A presentación do proxecto Oceántica correu a cargo de Francisco Sóñora, director de Climántica, e tamén responsable do deseño e desenvolvemento pedagóxico de Oceántica, cuxa presentación pode verse neste vídeo publicado na TV web do Campus do Mar, xunto cos das restantes intervencións. Este novo proxecto Ciencia, Tecnoloxía e Sociedade foi elaborado para conseguir transmitir á sociedade a importancia que ten a investigación sobre os océanos para a lóita fronte ao cambio climático, para a sustentabilidade e para a saúde.

Nas devanditas xornadas participaron uns 120 asistentes, maioritariamente docentes de secundaria, quen recibiron as pautas para aprender a extraer contidos transversais desde as rías para orientalos cara aos currículos do alumnado de todos os niveis educativos. Investigadores das universidades de Vigo, Santiago, A Coruña e Aveiro, do Instituto de Investigacións Mariñas ou do Instituto Español de Oceanografía, entre outros, foron os encargados de contar as súas experiencias ao longo destas dúas xornadas.

O 71% dos matriculados participaron de maneira presencial no curso, mentres que o resto fixérono en directo vía streaming, xa que proceden doutras comunidades autónomas (Comunidade Valenciana, Asturias, Cataluña, Madrid, Murcia, Melilla, Baleares e Castela a Mancha) e doutros países (Portugal, Arxentina, Chile, Uruguai, México, Perú e Costa Rica).

• Comentar

Síguenos en 

Como chegar ao Paraninfo da reitoría da Universidade de Vigo:

• Mapa do Campus de Vigo
• Coordenadas GPS:   42.1724, -8.6767 ( 42º 10' 20.64", -8º 40' 36.12")

O Campus do Mar convocou o curso de formación do profesorado Introdución de contidos transversais sobre as rías nos curriculos e o congreso e campus xuvenís no marco do novo Proxecto Oceántica que se pon en marcha con estas dúas convocatorias.
 
O curso vai a ser impartido pola maioría dos compoñentes do equipo científico pedagóxico que desenvolveu o libro didáctico As Rías, e que se presentará durante o curso.

A convocatoria fíxose dentro da oferta de cursos oficiais da Universidade de Vigo, polo que é necesario inscribirse a través do portal que esta universidade ten destinado á matricula en cursos oficiais.

Coincidindo co inicio de Oceántica, convócase tamén o Congreso Xuvenil Internacional 2013 e o seu campus para premiados. O congreso desenvolverase a través dunha plataforma online.

• Comentar

• Comentar

Xa se pode ver en Climántica TV o vídeo da entrevista ao copresidente do grupo III sobre Mitigación do IPCC, Ramón Pichs Madruga, que desenvolveron o martes 6 de novembro de 2012 os alumnos Úrsula Martínez do IES Valle – Inclán de Pontevedra e Álvaro Castro do IES de Arzúa. Esa entrevista foi  conducida por seis preguntas seleccionadas dunha relación de quince elaboradas dende o proxecto Climántica. As preguntas que o doutor Pichs Madruga responde no vídeo, son:

• Cales serían as funcións e estruturas básicas do IPCC?
• Poden ter interese as políticas actuais de cambio climático para atacar a crise económica actual global?
• Se os países máis vulnerables ao cambio climático son os menos culpables, e o 25% da poboación está a consumir o 75% dos recursos, ¿cales serían as posibles solucións para intentar reequilibrar?
• En que rexións do mundo haberá máis secas e inundacións? Poderán existir tamén rexións favorecidas?
• Cales son os principais avances e frustracións dos cumios de Bali, Copenhague, Cancún e Durban?
• Considera vostede que nesta loita fronte ao cambio climático, podemos atopar nós oportunidades profesionais?

• Comentar

Ver vídeo da xornada

O proxecto Climántica foi convidado a participar con unha presenza destacada no III Simposi d´ Educació per la sostenibilitat, un foro de referencia na Educación Ambiental da Comunidade Valencia que organiza o CEFIRE de Castellón, e que este ano se celebrou na cidade de Vila-real. Esta actividade supuxo unha nova oportunidade para Climántica de contactar coa comunidade educativa da Comunidade valenciana, despois das actividades formativas presenciais desenvolvidas en Alicante no ano 2010 e en Castellón no ano 2011; o que honra a este proxecto, ao ter presenza significativa nesa Comunidade, tal e como se pon de manifesto na presenza das actividades de Climántica do IES Virgen del Remedio de Alicante, previstas no programa do Seminario de educación sobre o cambio cambio climático que se celebrará o día 1 de decembro no Centro de Educación Ambiental da Comunidade Valenciana.

A presenza de Climántica neste III Simposi d´Educació per la sostenibilitat abarcou a xornada completa, de 9,30 a 14 horas de mañá e de 16 a 19:30 da tarde do sábado 10 de novembro de 2012, atendendo á solicitude – convite formulado polo coordinador da actividade Vicent Vicent, a Francisco Sóñora, en calidade de autor e director do proxecto. Durante a sesión de mañá, Climántica presentou en plenario a todos os asistentes as conclusións das achegas máis singulares do proxecto á temática de cambio climático e tamén participou nun seminario con 30 educadores de Primaria, Secundaria, Universidade e Educación Ambiental non formal, no que se analizaron as características, estrutura, contidos, actividades e poleas de transmisión do proxecto para sacar a Educación Ambiental das aulas á sociedade. Durante a tarde desenvolvéronse dous obradoiros, no que se completaron as 24 prazas ofertadas en cada un, sobre o deseño de actividades multimedia.

Climántica quedou reflectido neste simposio como un proxecto que aporta á Educación Ambiental o valor da programación a longo prazo deste ámbito de coñecemento; e que ao vertebrarse sobre o cambio climático, consigue unha transversalidade que vai máis alá do sentido clásico académico de atravesar disciplinas. Nese senso, destacouse que a dimensión transversal de Climántica tamén atravesa as barreiras dos centros educativos, implicando ás familias en actividades interxeneracionais, e potenciando a capacidade de comunicación dos estudantes como autores de produtos multimedia, e como líderes de comunicación e sensibilización da poboación sobre o cambio climático, equilibrando razón e emoción, e rigor científico e espírito lúdico. Tamén se sinalou a dimensión transversal expresada pola vocación de atravesar as barreiras entre o particular e o global, construíndo así modelos globais sobre denominadores comúns extraídos de impactos do cambio climáticos en diferentes dominios climáticos, para aplicar logo ese modelo no contextual e explicar con máis fundamento os impactos evidenciados. Por último, destacouse a vocación de Climántica por superar barreiras dos sistemas educativos, para o que se optou por cambiar as asignaturas por competencias básicas e os cursos por niveis de competencia curricular.

Climántica quere agradecer á organización deste III Simposi d´ Educació per la sostenibilitat e a Castellón que lle ofreceran esta nova oportunidade de interacción con esta destacada comunidade de educadores ambientais.

• Comentar

Neste primeiro trimestre do curso 2012-2013, Climántica está a prestar apoio para aos centros que están a desenvolver actividades relativas ao Ano internacional da enerxía sostible, a través da súa etapa de enerxía. Para facelo apóiase en recursos didácticos como:

1. O libro Se quentamos, queimamos.
2. Exercizos on-line sobre a historia da enerxía, sobre a mobilidade, sobre as enerxías renovables en galego e en inglés.
3. Webquest E ti, sabes como aforrar enerxía na escola?.
4. Vídeoxogo de simulación para a toma decisións na xestión racional dos recursos enerxéticos para a mitigación do cambio climático na primeira metade do século XXI.

Para reforzar a conceptualización implicada neses recursos, acábase de publicar en Climántica TV o vídeo da conferencia Enerxía e sostibilidade impartida polo director da Axencia enerxética de Vigo, e profesor da Escola Técnica de Enxeñería, Bernardo Parajó. Nesa conferencia o enxeñeiro Parajó expuxo a situación enerxética actual, en canto ao consumo, a política enerxética actual e estratexia 20-20-20. Con este marco actual, buscou respostas a tres preguntas:

1. Canto tempo poderán os combustibles fósiles cubrir a crecente demanda enerxética?
2. Ata qué punto e durante canto tempo se poderá capturar e almacenar CO2?
3. De onde se obterá a enerxía que necesitaremos para as vindeiras décadas?

As respostas que foi dando, fundamentounas sobre consideracións que fixo en relación a:

1. Ruta da enerxía na actualidade
2. Impacto das enerxías fósiles
3. Impacto da enerxía nuclear
4. Impacto das enerxías renovables

O proxecto Climántica agradece ao profesor Parajó polo coñecemento que nos expón a través deste vídeo, e recoméndao para o fortalecemento das actividades que se están a facer nos centros educativos, aproveitando a motivación que nos ofrece este centro de interese para este primeiro trimestre de curso.

• Comentar

Está publicado en Climántica TV o vídeo que recolle a conferencia O hominido emigrante: clima, barreiras e camiños impartida pola investigadora María Martinón Torres, responsable da Liña de Investigación sobre Antropoloxía Dental e Homínidos no Centro Nacional de Investigación sobre a Evolución Humana (CENIEH), cuxas publicacións científicas entraron no top 1% mundial de traballos máis citados no seu campo.

A conferencia que impartiu este ano é a segunda edición, que complementa, diversifica e amplia as dimensións curriculares recollidas no vídeo da primeira edición, impartida no curso 2009 – 2010.

Ambalas dúas conferencias tiveron como denominar común a tese de que somos fillos dos cambios climáticos, porque as grandes oleadas demográficas da historia da humanidade tiveron que ver con cambios na bioloxía e na disposición das barreiras; aspectos moi influenciados polos cambios do clima. Un marco moi interesante para situar o feito diferencial do crecemento demográfico actual, o quentamento global contemporáneo e as súas implicacións na nosa adaptación a el.

• Comentar

Co obxectivo de sensibilizar sobre o problema do cambio climático e promover actitudes máis sostibles co medio, a Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas, en colaboración coas Consellerías de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria e de Traballo e Benestar, convoca o V Congreso CLMNTK e os Premios Climántica para estudantes de Educación Primaria, ESO, Bacharelato, Ciclos Formativos e Universidade, que lle dan continuidade ao IV Congreso CLMNTK que se celebrou en Sada o 22 de xuño de 2011 e aos seus premios.

Poderán participar todos os estudantes matriculados nun centro educativo no curso 2011-2012, e o prazo de presentación de traballos queda aberto dende a data de comunicación na web de Climántica ata o 31 de maio do 2012. Esta quinta edición vaise a desenvolver de xeito virtual, e por tanto os traballos terán que ser inseridos na páxina web do congreso antes das 24 horas do último día de maio.  Dentro do apartado Como participar atópanse titoriais con todos os pasos a seguir para cargar os traballos na plataforma.

Os traballos que se envíen coa intención de que se teñan en conta para participar nos premios consistentes nun campamento ambiental de verán para 6º de Primaria, ESO, Bacharelatos, Ciclos formativos e Universidade, deberán ser individuais ou en parellas.

Os traballos terán que ver coas temáticas do proxecto e tomarán como referencia as seguintes categorías:   

1. Relatos
2. Poesía
3. Curtos cun guión ambiental
4. Vídeos musicais
5. Vídeos de obras de teatro
6. Fotografía comentada
7. Banda deseñada
8. Presentacións
9. Póster
10. Debuxos
11. Reportaxes multimedia                              
    

Todos os autores de traballos que se publiquen na páxina web do V Congreso CLMNTK recibirán unha certificación de autoría emitida pola Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas, e unha certificación de voluntariado emitida pola Consellería de Traballo e Benestar, polas súas achegas á sensibilización da cidadanía. Pero ademais, un número de 30 autores galegos de sexto de Primaria, ESO e Bacharelato, serán premiados por traballos individuais ou en parellas, con un campamento de Educación Ambiental.

Tamén se premiará a 10 alumnos de facultades de CC. da Educación e de Formación do profesorado, por traballos incorporados á mesma plataforma. No caso dos alumnos universitarios, estes participarán no campamento para premiados con un rol de educadores en prácticas, pola que recibirán dous tipos de certificacións: unha da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas (50 horas por prácticas de Educación Ambiental) e a outra da Consellería de Traballo e Benestar (certificación de educador voluntario). Asemade, dende a Subdirección Xeral de Voluntariado, proporase ás universidades galegas o recoñecemento dun crédito de libre configuración por esta participación.

Como en edicións anteriores, contémplase a posibilidade de que estudantes de Portugal e doutras comunidades autónomas, que están a traballar co proxecto, poidan ser premiados pola calidade dos seus traballos, ocupando as prazas dispoñibles a maiores das 40 ofertadas para Galicia. Neste caso, terían que vir acompañados de algún docente responsable, que se implicaría no equipo de educadores do proxecto Climántica.

Esta previsto que o campamento para premiados se desenvolva no albergue da Xunta da praia de Area (Viveiro), dende o sábado 23 ata o sábado 30 de xuño. O 23 de xuño recibirase aos premiados no albergue de 11 a 13 horas da mañá. O día 30 de xuño farase a presentación de traballos, á que poderán asistir as familias e profesorado interesado ás 12 da mañá, procedendo a continuación á clausura do campamento e a despedida dos estudantes e dos familiares que veñan a recollelos. Os familiares que recollan a outros estudantes a maiores dos seus fillos, deberán traer a correspondente autorización das familias. O premio inclúe os gastos de estancia e manutención que aportará a Dirección Xeral de Xuventude e Voluntariado da Consellería de Traballo e Benestar, e o desenvolvemento das actividades educativas que aportará o proxecto Climántica.

A data límite para publicar na plataforma os resultados definitivos das valoracións do xurado será o día 21 de xuño 2012. Unha vez publicada esta valoración definitiva, pecharase tamén as votacións dos usuarios e quedará así establecida a relación de premiados e de suplentes. Na valoración terase en conta tanto a votación dos usuarios da páxina web do congreso como a valoración outorgada por un xurado formado por educadores e que emitirán a súa cualificación fixándose nos seguintes criterios:   

1. Que exista unha relación clara co proxecto.
2. Orixinalidade.
3. Elaboración rigorosa.
4. Capacidade de sensibilización.
5. Grao de madurez, en relación coa idade, na elaboración técnica.
6. Que se mostren relacións entre coñecementos diferentes e a comprensión dos mesmos.            

As votacións dos usuarios da web empezarán a contar dende o momento da publicación e as valoracións quedarán resoltas para cada traballo nun prazo máximo dunha semana despois da súa publicación. A plataforma informará daqueles traballos que reciban máis votos, que presentará como máis populares, e tamén dos máis valorados, a medida que se vaian tendo valoracións de membros do xurado que emitan as súas cualificacións. As cualificacións do xurado suporán un 70% da puntuación e as votacións dos usuarios da plataforma suporán o 30% restante.

Poster

Folleto

• Comentar

O vulcanólogo fundador da Asociación Española para la Enseñanza de las Ciencias de la Tierra (AEPECT) Francisco Anguita Virella, impartiu unha conferencia nas xornadas sobre o libro da 3ª etapa de Climántica Auga e cambio climático, do que é coautor. Iniciou a conferencia - cuxo vídeo se pode visualizar en Climántica TV - explicando a chegada da auga á Terra dende máis aló da liña neva, situada entre Marte e Xupiter; a través dos meteoritos que se comportarían así como os vectores que transportaron a auga aos Planetas próximos ao Sol (Venus Marte e Terra); segundo se expón no capítulo 1 do libro.

A continuación pasou a abordar a formación dos océanos que se trata no capítulo 3, entrando tamén no contido do capítulo 4, para referirse á aparición da vida, e a súa evolución asociada aos cambios de clima, bastante ben coñecidos nos últimos 80 millóns de anos. Sobre a xustificación do quentamento global da época dos dinosauros, estableceu paralelismos e diferenzas co quentamento global, para situar a dimensión antrópica do quentamento global actual.

Nese marco analizou a nosa participación no quentamento global actual, aplicando a escala histórica na comparación das extincións das civilizacións anasazi, mayas e polinesios da illa de Pascua, que se trata no capítulo 5, coa situación actual. Nesa comparación atopou similitudes que definen a situación actual: 1) estamos destruíndo os nosos recursos, 2) estamos construíndo unha sociedade global con internet e cos viaxes transoceánicos fáciles, de tal forma que nos situamos nun territorio que é todo o planeta, no que provocamos impactos globais, 3) non temos a onde ir, porque o lugar máis próximo ao territorio global no que vivimos, e estamos a contaminar e deixando sen recursos, é Marte; que se atopa a cen millóns de kilómetros, con unha viaxe moi complicada.

Eses impactos do cambio climático sobre a hidrosfera, situounos a nivel de quentamento da atmosfera, dos océanos e das augas subterráneas; e tamén no desxeo e na subida do nivel do mar. Rematou coa reflexión sobre como as consecuencias do desxeo do Ártico está fomentando unha competencia polos recursos do petróleo e do gas; cuxa explotación potencia máis o cambio climático; facendo referencia á similitude desta competencia polos recursos e deterioro ambiental, co que lles sucedeu ás civilizacións dos indios anasazi, dos mayas e dos polinesios da illa de Pascua.

• Comentar

Na tarde do día 1 de outubro de 2011, o prestixioso vulcanólogo fundador da Asociación Española para a Ensinanza das Ciencias da Terra (AEPECT), Francisco Anguita Virella, desenvolveu actividades de campo na parte media baixa do val do río Tambre, no marco da aplicación práctica do seminario que impartiu pola mañá no IES Virxe do Mar de Noia, dentro do programa do curso Integración do proxecto Climántica na materia de Ciencias para o Mundo Contemporáneo. Ao remate das actividades de campo, respondeu a preguntas relativas á situación actual da ensinanza das Ciencias mediambientais, con un enfoque social, no marco da Educación Ambiental. En Climántica TV pode verse o vídeo coas súas respostas a estas catro preguntas:

1. Como ve vostede a relación entre Ciencia e Sociedade no mundo actual?
2. Que prioridade lle daría ao problema medioambiental no mundo de hoxe?
3. Que considera que hai que facer para fomentar o interese entre os alumnos polas Ciencias en xeral e polas Ciencias medioambientais en particular?
4. Que clase de apoios requeriría esta importante tarefa de Educación medioambiental?

• Comentar