Está publicado en
Climántica TV o
vídeo da conferencia Riscos nas augas oceánicas. Trátase dunha conferencia relacionada co contido do capítulo 7 do libro da 3ª etapa de Climántica
Auga e cambio climático, impartida polo profesor da Universidade de Santiago Urbano Fra, quen abordou os riscos como resultado da interacción das sociedades humanas e a natureza na área costeira.
O profesor Urbano caracterizou as áreas costeiras como espazos moi dinámicos nos que se conxuntan procesos naturais e antrópicos, nos que se dispón de recursos dos dous medios: oceánicos e continentais, e no que se dan procesos de transporte, pero que tamén están sometido a riscos procedentes deses dous medios.
Os primeiros riscos nos que se centrou foron os riscos sísmicos. En relación a eles, sinalou que en España as zonas sísmicas son practicamente costeiras, destacando as provincias de Granada, Málaga e Almería. Relacionou este risco co dos tsunamis, exemplificando esta relación no tsunami derivado do terremoto de 1755, con efectos sobre todo na costa oeste da Península e con unha destrución da zona do porto do Lisboa, que deu lugar a súa reconstrución co modelos urbanismo con organización racional propio de despotismo ilustrado do século XVIII. Mencionou tamén o de 1969, cuxo epicentro se situou na costa Suroeste da Península.
Pero indicou que os tsunamis no Atlántico non teñen tanto risco coma no Pacífico, e situou como o maior tsunami do Atlántico o de Escandinavia, que foi debido a corremento de sedimentos mariños debido que se acumularon na plataforma durante a erosión glaciar orixinada durante a última glaciación. Sobre esta causa de formación de tsunamis, fixo mención ao risco que se apuntou nos medios de que se poida producir un na illa de A Palma por corremento de material volcánico; o que tivo uns efectos temporais sobre o turismo. As outras dúas causas de tsunamis que apuntou foron os volcáns e os terremotos.
Aproveitou este concepto para referirse aos megatsunamis, caracterizados por ondas moi grandes, con unha altura máxima de medio quilómetro e de lonxitude máxima de un quilómetro. Exemplificou este fenómeno coa catástrofe que se produciu por este motivo na costa da zona dos Alpes de Italia, onde unha onda destas, entrou nun encoro e produciu centos do vítimas nos pobos da ribeira. Sobre a importancia destas ondas, fixo mención tamén ás consecuencias do impacto sobre a morfoloxía da costa, poñendo especial énfase no retroceso dos humedais costeiros; e das limitacións que poden supoñer os nosos asentamentos, sobre todo coa construción de diques e escolleiras, podendo estas chegar a impedir eses retrocesos.
Dixo que outro risco moi vinculado tamén aos nosos asentamentos costeiros, e que se vai a ver incrementado cos efectos do cambio climático sobre a subida do nivel do mar, son as inundacións fluviais coma as que ocorreron en Galicia no ano 2006. Fixo fincapé na relación destas inundacións fluviais cos incendios do verán de ese ano; que fixeron desaparecer a cobertura vexetal, o que facilitou o arrastre de sedimentos, que afectaría dun xeito especial aos bancos de marisqueo.
Tamén se referiu ao efecto das ondas por suma de mar de vento e mar de fondo, como os efectos sobre o paseo marítimo de A Coruña no ano 2009. Comentou así mesmo a importancia dos furacáns e dos ciclóns que poden desprazarse dende latitudes tropicais e subtropicais ata latitudes medias, como foi a caso do Hortensia do ano 1984, con un importante impacto na agricultura e nas vivendas de Galicia. Sobre este tipo de fenómenos extremos, reflexionou sobre o que significa desenvolvementos urbanísticos coma o da cidade de Nova Orleans, que despois das últimas inundacións do furacán Katrina no ano 2005, pasou de 800.000 habitantes a 500.000. Sobre esta cidade, fixo mención a súa situación estratéxica tentadora para as relacións comerciais interiores e exteriores, que a converte de modelo de cidade tan desexada por localización, como imposible por riscos de inundacións.
Outro tipo de riscos asociados a zonas latitudinais concretas que mencionou foi os derivados do desxeo que se está a producir no xeo do polo Norte. Puxo exemplos de efectos de choques de xeo sobre as costas de Canadá, Península de Escandinavia e Rusia.
Mencionou tamén os riscos derivados das mareas vermellas, exemplificándoas cos tres tipos de dinoflaxelados que están a producir toxinas en Galicia. Situou o primeiro episodio de mareas vermellas en Galicia no ano 1974, identificada por efectos en Francia debido ao consumo de marisco con toxinas procedentes das nosas rías. Situou as dúas épocas de afloramento dos dinoflaxelados dende os fondos da ría, no verán polos ventos no nordés e no outono pola desaparición da termoclina de verán. Tamén se referiu ás dúas medidas para facer fronte a estas mareas vermellas: peche de polígonos cando hai mareas vermellas e vixiar constantemente os moluscos; dous xeitos de evitar o dano sobre a saúde mediante un custo económico.
