Está publicada en Climántica TV o vídeo da conferencia “20101, Regreso ao pasado da Ciencia e da Técnica nas crises” que impartiu, no IES Poeta Añón, Francisco Sóñora, director do proxecto Climántica, e que se elaborou con imaxes aportadas polos alumnos asistentes.
Trátase dunha visión retrospectiva dende un futuro más aló da extensión máxima das previsións do IPCC, para contribuír así a romper a barreira mental da escala temporal na análise do reto do cambio climático. O fío condutor argumental considera a capacidade que temos e tiveron os nosos antecesores de afrontar retos e de modificar o seu contorno.
Analízase este devir histórico con proxeccións futuras ata o 2101 dende a sucesión de ciclos nos que cada un iníciase como resposta a unha crise debida á escaseza de recursos, que leva a innovacións creativas e a posta en xogo de novas tecnoloxías baseados na explotación de recursos, dando paso a así a un novo ciclo. Dende a aparición do xénero Homo, defendeu que cada ciclo é máis curto, con máis potencia enerxética, menos eficiencia e máis impacto ambiental.
A historia parte dunha crise debida a un cambio climático global natural e remata co último gran reto que afrontou o ser humano nun suposto século pasado (século XXI), no que o cambio climático foi antropoxénico.
O primeiro cambio climático do que se parte foi debido ao inicio do ciclo de glaciacións que se producen de forma bastante cíclica dende que o xénero Homo está presente. Precisamente sitúase a aparición de Homo como resultado das respostas á deforestación dos contornos frondosos africanos debido á glaciación de fai 2,5 millóns de anos. Xustificase estas respostas ao cambio climático polas características evolutivas do xénero Homo.
A segunda gran crise que se trata é a superación do último período glaciar (glaciación do Würm) quedando Homo sapiens sapiens como única especie do xénero que logrou superar este período. Fixo tamén alusión á que abandono da crise derivada da saída desa gran glaciación, implicou a revolución da aparición da agricultura.
Sobre a agricultura, mencionou a crise que puido supoñer a superpoboación derivada da agricultura fronte a escaseza de recursos entre os que destacaron a falta de solo para cultivar. Explicou tamén como se superou esa crise na Idade media coa innovación que supuxo a forxa hidráulica para obter aceiro coa forxa hidráulica e a aparición do arado de ferro que se conseguiu con esta innovación tecnolóxica.
Sobre esta revolución do aceiro, xustificou a crise que arrastrou pola deforestación que supuxo, na etapa fría preindustrial en zonas moi centradas no aceiro con climas fríos e húmidos, como era Inglaterra. Deste xeito situou a última gran revolución (revolución industrial), que se potenciou no século XX coa aparición dos vectores enerxéticos: electricidade e carburantes para motor de combustión interna. Explicou como esta revolución entrou en forte crise definitivamente a inicios do século XXI.
Chegando a este punto fixo referencia ás evidencias, causas e consecuencias do cambio climático no escenario de crise da etapa industrial. Tamén reflexionou sobre o crecemento exponencial da poboación coa crise alimentaria asociada, e aparición dos fertilizantes industriais que permitiron a obtención de máis proteínas cárnicas. Sobre esta innovación tecnolóxica que supuxo a obtención de máis alimentos para superpoboación, incorporou a crise ambiental do exceso de sales de Nitróxeno nos ecosistemas, e aos problemas derivados da eutrofización.
Na última parte fixo referencia ás respostas do século XXI á crise dos combustibles fósiles e ao reto do cambio climático, partindo das respostas da segunda metade do século XX á crise do petróleo, para obter electricidade dende a fisión nuclear e as súas consecuencias ambientais. Abordou o desenvolvemento de enerxías renovables no século XXI.
Por último fixo referencia a contribución das investigacións do século XXI sobre novas fontes de enerxía obtidas da fusión, sobre o papel do H como novo vector vinculado á enerxía limpa, sobre a eficiencia enerxético, e a importancia das boas prácticas para a xestión dos recursos enerxéticos e da auga. Nesa liña de argumentación, destacou a importancia da educación, convidando aos alumnos a sentirse partícipes na construción desa última parte da historia, en relación ás respostas ao cambio climático e a crise dos combustibles fósiles. Para dar pasos nesa dirección, recomendoulles participar no congreso xuvenil e no campus Oceántica14.
