1. Evaporación: a auga dos ríos, mares, lagos, da transpiración
vexetal… evapórase, facendo que as masas de
aire teñan unha porcentaxe de humidade.
2. Saturación: esas masas de aire móvense (se o fan, por
exemplo, por riba do océano vanse cargando con máis
humidade), pero tamén (dependendo de moitos factores
como atopar outra masa de aire con diferente temperatura
ou chocar cunha cadea montañosa e subir por ela,
…) cambian de temperatura.
Se o que ocorre é que se arrefría (xa vimos que a temperatura
baixa a medida que se sobe), chégase ao que se
chama punto de saturación, ou punto de orballo é dicir,
a masa de aire “fártase de humidade“.
3. Condensación: chegado ao punto de orballo, e habendo
núcleos de condensación (sales minerais, po… ) aparecen
as nubes, que non só máis que vapor e gotas de
auga en condensación. Se a condensación ocorre ao
nivel do chan, aparece néboa, ou orballo, e en altura
chuvia ou sarabia ou neve, se se acadan temperaturas
baixo cero.
Hai moitos tipos de nubes, que se poden clasificar de
diferentes formas. Pola súa altitude, forma, composición...
Existen nubes altas, lixeiras e con aspecto de fiamentos,
formadas por cristais de xeo, os Cirros.
Presaxian chuvias e descenso das temperaturas nas
próximas 24 horas: “Ceo empedrado , chan mollado” , di
o refrán.
Outro tipo son os Cúmulos: nubes de desenvolvemento
vertical que semellan grandes flocos de algodón. Aparecen
cando vai bo tempo. Ás veces, tamén medran e escurecen,
formando os cumulonimbos, nubes características
de tormentas.
Unha clase de nubes moi característica de Galicia son os
estratos, que forman no ceo unha especie de veo continuo
grisáceo. Se dan lugar á chuvia, esta é en forma de
orballo. Se os estratos están moi baixos, preto da superficie
terrestre, reciben o nome de néboas.
Prodúcense cando unha parcela de aire, en contacto co
chan requentado, se requenta á súa vez, sobe (ascende),
arrefríase, satúrase, condensa e precipita (chove). É o
caso, por exemplo, das tormentas estivais de zonas do
interior ou das chuvias das selvas ecuatoriais.
O aire húmido que se despraza pola superficie do océano
vese obrigado a ascender cando se atopa con montañas,
o que provoca a diminución de temperatura e a precipitación
na cara das montañas que mira ao océano,
mentres que na cara oposta o aire descende, aumentando
a súa temperatura o que xunto coa perda de humidade
no ascenso fai que as precipitacións nestas caras
opostas ao océano sexan menores.
Mentres no lado de barlovento (de onde vén o vento)
dunha cadea montañosa hai abundantes precipitacións,
no lado de sotavento ocorre o contrario: o aire vai baixando
e quentándose, polo que son as precipitacións
moito menores ou incluso nulas. En casos extremos
pode chegar a formarse un deserto chamado de “barreira”
(a que forma a cadea montañosa). É o caso do
deserto do oeste de norteamérica (neste caso a barreira
son as Montañas Rochosas).
Ou tamén o caso da illa de Tenerife: é moito máis chuviosa
na parte norte que na sur; a causa?... O Teide, que
fai de barreira para os alisios húmidos.
Alisios: ventos de compoñente leste que sopran cargados
de humidade e a unha velocidade media de 20 km/h
,desde as altas presión subtropicais cara ás baixas presións
ecuatoriais . Na época da navegación a vela, os
mariñeiros debían ter moito coidado coas zonas de calmas
ecuatoriais, coñecidas como as latitude horse (ou
latitudes do cabalo), denominadas así porque os barcos
que navegaban por esas zonas botaban os cabalos que
levaban a bordo para aumentar a velocidade.
As baixas presións das zonas de borrasca atraen cara a
elas masas de aire diverso que tenden a converxer na súa
parte central. Así por exemplo pode acceder aire ártico e
aire tropical marítimo. Cando aires destes dous tipos
entran en contacto, establécese unha superficie frontal
de contacto. O aire quente máis lixeiro ascende sobre o
frío máis denso.
Cando a diferenza de temperatura é tan grande como no
contacto do aire polar e do tropical marítimo, fórmase o
coñecida como fronte fría que se caracteriza por un
ascenso rápido do aire húmido e quente, empuxado pola
corrente fría polar e seca (aire denso). Isto produce nubes
moi desenvolvidas, acompañadas de fortes chuvascos.
Polo contrario cando as diferenzas non son tan acentuadas,
fórmanse as frontes cálidas, onde o aire máis quente
ascende lentamente por riba do aire menos quente ou
relativamente frío, dando lugar a nubes estratiformes,
néboas e orballos ou chuvias moi finas.
As chuvias por frentes son as máis frecuentes en Galicia.
